2021 was een bewogen jaar. In eigen land waren er onder andere de zware overstromingen, de zoektocht naar Jürgen Conings en het coronavirus dat nog steeds op de loer lag. In het buitenland kwam er onder andere een einde aan onze inzet in Afghanistan, was er de reddingsoperatie Red Kite en (her)startte de Baltic Air Policing-missie. Tijd dus om de eindbalans op te maken van de acties van Defensie van de voorbije twaalf maanden.

Ludivine Dedonder, Minister van Defensie : “2021 was duidelijk een zeer druk en bewogen jaar voor Defensie. Maar onze duizenden mannen en vrouwen hebben alles gegeven in het belang van de veiligheid van ons land en haar burgers, en voor onze Belgische Defensie. Zowel in het binnen- als buitenland hebben onze mensen uitstekend werk geleverd en hun taken met verve volbracht. Uit de moeilijke momenten hebben we veel geleerd, we hebben bijgestuurd waar nodig en we kijken met volle goesting uit naar 2022. Defensie staat op een kantelpunt en is in volle heropbouw, wat het personeel én de veiligheid van onze bevolking alleen maar ten goede zal komen. Ik wil al het defensiepersoneel bedanken voor het geleverde werk in 2021 en voor de permanente paraatheid en inzet. Het personeel is de motor van onze organisatie, en het personeel zal in 2022 een mooie herwaardering krijgen, met onder andere de langverwachte inkomensstijging, verdere investeringen in infrastructuur en een beter evenwicht tussen werk en privé.”

Admiraal Michel Hofman, Chef Defensie : “2021 was een bewogen jaar waarbij Defensie werkelijk op alle fronten bezig en aanwezig is geweest. Een teken en voorteken van de evolutie die onze wereld doormaakt. Daarnaast konden we ook opnieuw vaststellen dat de transformatie van Defensie onverminderd wordt voortgezet met onder meer de inhuldiging van de nieuwe onderhoudsloods A400M, de kiellegging van de eerste nieuwe mijnenjager en de ontplooiing van het nieuwe veldhospitaal.  Dankzij zijn inzet, engagement en kwaliteit heeft het personeel van Defensie een mooi bilan neergelegd. “

Operaties Binnenland

Na zes jaar kwam er een einde aan Operation Vigilant Guardian (OVG). Honderden militairen van alle componenten en verschillende eenheden voerden dagelijks bewakings- en veiligheidsmissies uit ter ondersteuning van de politie op strategische locaties. Onze militairen trainden regelmatig om deze taak te volbrengen. Deze ervaring zorgde voor een versterking van de band tussen leger, Natie en de bevolking. Met het einde van OVG kunnen deze militairen zich weer volledig concentreren op de kerntaken van Defensie en de daaraan voorafgaande opleidingsactiviteiten.

Een van de taken van Defensie, Hulp aan de Natie, was noodzakelijk wanneer het noodlot in de zomer toesloeg in een deel van België. Op alle fronten werd er samengewerkt om de slachtoffers van de overstromingen te helpen: van het voorzien van maaltijden in veldkeukens tot het takelen van autowrakken, ook met helikopters. Gedurende 18 weken boden onze militairen de nodige hulp. In totaal werden enkele tienduizenden maaltijden klaargemaakt. Defensie zette veel manschappen in, maar ook graafmachines, bulldozers en pompen om beetje bij beetje de schade te herstellen. De Genie ruimde onder andere puin, herstelde rivierbeddingen en dijken, installeerde tactische bruggen en pompte water weg.

Ook de Covid-19-crisis is helaas nog niet voorbij. In 2021 zette Defensie volop in op vaccinaties en bood hulp waar nodig. Al in maart opende het vaccinatiecentrum haar deuren in het Militair Hospitaal Koningin Astrid (MHKA) in Neder-over-Heembeek om de bevolking de eerste COVID-19-vaccinaties toe te dienen. In november startten ze er met het geven van boostervaccinaties aan het eerstelijnszorgpersoneel in regio Brussel. Naast het vaccinatiecentrum werd er ook medische en logistieke steun verleend aan een dertigtal andere centra, aan de mobiele vaccinatieteams en aan de medische planners uit de Taskforce Vaccinatie. Binnen Defensie was eind 2021 al 94% van ons personeel gevaccineerd.

Operaties Buitenland

Na achttien jaar inzet trokken de Belgische troepen zich midden dit jaar terug uit Afghanistan. In die periode nam Defensie deel aan de internationale coalitie in Afghanistan, eerst aan de International Security Assistance Force (ISAF) en sinds 2015 aan Resolute Support Mission (RSM).

ISAF telde tijdens de laatste rotatie 13.336 soldaten uit 48 landen (maximum was 130.000 soldaten uit 51 landen). België was er actief op verschillende locaties: Kabul, Kandahar, Kunduz en Mazar-e-Sharif. De Belgische steun bestond aanvankelijk uit het vervoeren van materiaal van de deelnemende landen met behulp van C-130’s. Vanaf 2003 werden er ook grondtroepen ingezet, die op hun hoogtepunt in 2010 meer dan 600 soldaten telden.

In 2015 ging Resolute Support van start, een opleidings-, advies- en ondersteuningsoperatie voor Afghaanse veiligheidstroepen op regionaal, nationaal en institutioneel niveau. De Belgische aanwezigheid telde jaarlijkse tussen de 60 en 94 militairen ter ondersteuning van onder andere onze Duitse partner, zowel in het hoofdkwartier te Kaboel als in Mazar-e-Sharif.

In totaal hebben ongeveer 16.000 Belgische militairen deelgenomen aan de zending in Afghanistan. Bondgenoten werkten de hele periode samen ten koste van aanzienlijke menselijke en financiële investeringen. In samenwerking met de Islamitische Republiek Afghanistan en de Afghaanse veiligheidstroepen slaagde deze moeilijke missie erin om te voorkomen dat Afghanistan dienst deed als veilige haven voor terroristische aanslagen tegen onze landen.

NEO Red Kite. De gebeurtenissen in Afghanistan dit jaar noopte Defensie om snel actie te ondernemen. Op 20 augustus startten C-130’s met rotaties tussen de luchthaven van Kaboel en Islamabad. In totaal werden er dankzij 23 Belgische en drie Nederlandse vluchten 1.412 personen uit Kaboel geëvacueerd. Dankzij verschillende andere vluchten (Air Belgium, MRTT = Multi Role Tanker Transport of via een Nederlands toestel) kon men 1415 personen van Pakistan naar Brussel repatriëren. Na hun evacuatie werden deze personen overgebracht naar het militair kwartier in Peutie waar ze werden opgevangen en de nodige screenings ondergingen. Dit alles was een gezamenlijke inspanning van C-130 bemanningen en technici, de force protection, de Special Forces Group en het ondersteuningspersoneel, zowel in binnen- als buitenland. De operatie was erg complex en er waren veel landen bij betrokken.

In oktober dit jaar liep Operatie Desert Falcon (ODF) ten einde. Sinds 1 oktober 2020 nam de Luchtcomponent deel aan de strijd tegen de Islamitische Staat (Daesh) als onderdeel van de Combined Joint Task Force – Operation Inherent Resolve. Het Belgisch detachement bestond uit 117 militairen en vier F-16gevechtsvliegtuigen. Hun opdracht was drieledig: luchtsteun voorzien om de grondtroepen te beschermen, verkenningsvluchten uitvoeren om beelden te verzamelen voor de inlichtingendiensten en het uitvoeren van aanvallen op sleuteldoelwitten van de Islamitische Staat. Er werden in het totaal 300 vluchten uitgevoerd.

Na tweeënhalf jaar werd de opdracht van het Belgische detachement Mobile Education and Training Team (METT) in Maradi (Niger) beëindigd. In het kader van Operation New Nero (ONN) leidde het METT er zo’n 700 Nigerese militairen op om de veiligheidssituatie in de Sahelregio te verbeteren. Sinds de start van de operatie in 2017, gaat onze operatie in Niger nu verder en evolueert ze naar een nieuwe fase waarvan de focus zal liggen rond Niamey en Torodi.

De Belgische deelname aan de United Nations Multidimensional Integrated Stabilization Mission (MINUSMA) in Mali, alsook aan de European Training Mission (EUTM), eveneens in Mali, liepen ook verder, hoewel de inzet van onze Belgische troepen verminderd werd. De EUTM in de Centraal-Afrikaanse Republiek kende dit jaar de aanwezigheid van acht Belgische militairen. België zal de leiding nemen tijdens de tweede rotatie van deze missie.

Onze bijdrage aan de grootschalige operatie voor collectieve veiligheid, enhanced Forward Presence, in Litouwen hield dit jaar voorlopig op. Van januari tot midden juli werd er een compagnie van het Bataljon Carabiniers Prins Boudewijn – Granadiers (1 C/ 1Gr) ter plaatse gestuurd. Het Belgische detachement was samengesteld uit een gevechtscompagnie, een peloton gevechtsgenie, een logistiek en medisch detachement en andere stafelementen. De inzet van de Belgen werd erg gewaardeerd. Zij werden erkend voor hun can-do-mentaliteit en probleemoplossend denken.

Sinds 1 december bewaken Belgische F16’s wel opnieuw het Baltisch luchtruim. De Luchtcomponent heeft de NAVO Enhanced Air Policing Mission (EAPM) hernomen op de Estlandse luchtmachtbasis van Amari. Een detachement van vier F-16’s en 55 Belgische militairen nam de fakkel overgenomen van het Italiaanse detachement.

Ook de Marine Component voerde dit jaar verschillende operaties uit. Het fregat F930 Leopold I met haar 160-koppige bemanning sloot zich dit jaar aan bij de Franse vloot als escorte van het vliegdekschip Charles de Gaule tijdens de ontplooiing Clémenceau 2021. Het fregat nam nadien ook deel aan operatie Agénor in de Perzische Golf en de Straat van Hormuz. Ze doorkruiste daarbij strategisch belangrijke zones. In de Middellandse Zee, de Indische Oceaan en de Perzische Golf hielp ze mee aan het bevorderen van de vrije scheepvaart en het bestrijden van terrorisme.

Na 56 jaar dienst zette het commando- en logistieke ondersteuningsschip A960 Godetia dit jaar voor een laatste keer koers richting Baltische Zee. Tijdens haar laatste opdracht als stafschip van het Standing NATO Mine counter measure Group 1, die op 30 juni eindigde, zorgde ze voor bevelvoering en bevoorrading van de internationale vloot.

De mijnenjager M921 Lobelia neutraliseerde explosieven tijdens de missie Historical Ordnance Operation (HODOPS) in de Oostzee, een operatie om zeemijnen en ontploffingstuigen uit beide wereldoorlogen op te sporen en te vernietigen.

Capaciteiten

De capaciteiten binnen Defensie evolueren voortdurend, dat was dit jaar niet anders. De levering van de nieuwe A400M-toestellen verloopt vlot en in november kon de Luchtcomponent de nieuwgebouwde hangar in Melsbroek officieel inhuldigen. In totaal zullen acht toestellen, waarvan een onder Luxemburgse vlag, de vloot vervolledigen. Nieuw materieel betekent onvermijdelijk ook afscheid nemen van trouwe partners. In december 2021 nam de Luchtcomponent afscheid van een gevleugeld icoon, de C-130. Na bijna 50 jaar trouwe en intense dienst legde de C-130 Hercules ‘Mighty Herc’ haar vleugels neer.

In juli zwaaide de Luchtcomponent eveneens de laatste twee helikopters van het type Alouette III uit. Een derde toestel van deze vloot bleef al in augustus vorig jaar definitief aan de grond. Ruim vijftig jaar waren deze toestellen actief bij de Marine.

De Medische Component kon dit jaar kennismaken met het gloednieuwe veldhospitaal de Role2Enhanced. Hiermee treedt België toe tot een selecte club van Europese landen die dergelijke moderne en geavanceerde capaciteit heeft. De Medische Component maakt zich nu vertrouwd met het veldhospitaal, zodat ze vanaf midden dit jaar operationeel kan zijn om zo de beste zorgen te kunnen aanbieden.

Bij de Marine startte dit jaar de bouw van het eerste van twaalf nieuwe mijnenbestrijdingsvaartuigen waarvan zes voor België en zes voor Nederland. België is wereldwijd erkend als autoriteit op vlak van ontmijning, en met de zes nieuwe Belgische mijnenbestrijdingsvaartuigen zal de Marine haar internationale topreputatie kunnen behouden en zelfs nog verbeteren. De Belgische en Nederlandse Marine werken voor de vervanging van deze vloot opnieuw nauw samen.

Ook de Landcomponent kan binnenkort genieten van alle moderne middelen die nodig zijn om zijn inlichtingen-, bewakings- en verkenningsmissies uit te voeren. Het Bataljon ISTAR en de Special Forces Group ontvingen eind oktober het onbemande luchtvaartuigsysteem PUMA Long Endurance. De aankoop van vier UAS (Unmanned Aircraft System) PUMA LE is complementair aan de mini-UAS RAVEN in gebruik bij Defensie. De instructeurs, die in de zomer 2021 in de VS zijn opgeleid, gaan nu de UAS-teams opleiden met als doel om in juli 2022 volledig operationeel te zijn.

Oefeningen

Met een coronacrisis die nog steeds stevig woedde, moesten de militairen ook dit jaar flexibel zijn. Toch is een aantal grote oefeningen met succes kunnen doorgaan. In het Duitse Bergen-Höhne bijvoorbeeld kon de Gemotoriseerde Brigade haar verschillende wapensystemen trainen waar in België niet overal mogelijkheid toe is. In het Afrikaanse Gabon kon het Special Operations Regiment hun trainingen op punt stellen tijdens oefening ‘Tropical Storm’ en in Denemarken namen onze militairen deel aan de grootste Special Operations Forces oefening in Noord-Europa ‘Nighthawk’. De Marine scheerde dit jaar onder andere hoge toppen met de mijnenjager Crocus tijdens Open Spirit 2021 waarbij ze zeemijnen opspoorden en vernietigden.

Al deze oefeningen zijn van onschatbare waarde om te blijven groeien en het niveau van de militairen aan te scherpen in levensechte omstandigheden.

Bijzonderheden

Om dit alles draaiende te houden, blijft Defensie inzetten op het rekruteren van nieuw talent. Het afgelopen jaar werden er tal van interactieve informatiecampagnes, job- en ontdekkingsdagen, stages en andere evenementen op poten gezet.

Het voorbije jaar solliciteerden 8277 kandidaten bij Defensie, een stijging met 45 procent ten opzichte van 2020. Er was een stijging van 61 procent bij de functies voor vrijwilliger, 43 procent bij de functies voor onderofficier en 32 procent bij het aantal sollicitanten voor officiersfuncties. Dit jaar lag de focus vooral op het aanwerven van technici, vrouwelijke kandidaten en het flexibeler aanbieden van twee inlijvingsmomenten voor kaderfuncties.

Dank zij het People Our Priority-plan (POP) dat door onze Minister van Defensie, Ludivine Dedonder, werd gelanceerd zullen de militairen vanaf 2022 voor het eerst in 20 jaar hun wedde zien verhogen. Een historisch akkoord, dat in 2024 volledig in regime zal zijn. Ook de huidige en toekomstige pensioenen zullen vanaf 2025 stijgen.

Uiteraard stopt het POP-plan niet bij deze inkomensverhoging voor de militairen. Er wordt elke dag verder gewerkt aan de betere work-life-balance, moderne en aangepaste infrastructuur, het verderzetten van de verhoogde rekrutering en het behouden van het huidige personeel. De heropbouw van Defensie gaat onverminderd voort, in het belang van de veiligheid en belangen van alle Belgen.

Om het personeelsbeleid toegankelijker en overzichtelijker te maken, werd in januari de nieuwe online tool HRM@Defence gelanceerd. De tool heeft jammer genoeg nog geen voldoening gegeven en er wordt nog veel werk verzet door de bevoegde diensten, de DAES-en en de firma om de tool volledig operationeel te krijgen.

Begin september nam luitenant-generaal Peter Devogelaere het bevel over van het Eurocorps. Deze internationale staf, gevestigd in Straatsburg, verzamelt vijf partnerlanden (België, Frankrijk, Duitsland, Luxemburg en Spanje) en zes geassocieerde landen (Griekenland, Italië, Polen, Roemenië, Turkije en sinds deze zomer ook Oostenrijk). Het Eurocorps vormt een permanente, operationele commandostructuur die heel snel ontplooid kan worden voor een militaire operatie in EU- of NAVO-verband.

Daarnaast rondde prinses Elisabeth afgelopen zomer haar militaire opleiding aan de KMS af. Gedurende een jaar heeft de prinses zonder uitzondering deelgenomen aan alle activiteiten die horen bij het leven van een leerling-officier. Een degelijke voorbereiding op haar taak als toekomstig opperbevelhebber van de strijdkrachten.

Incidenten

Het jaar was uiteraard geen pure aaneenschakeling van alleen maar hoogtepunten. Om onze militairen te allen tijde operationeel voor te bereiden moeten we inzetten op waarheidsgetrouwe trainingen. Die trainingen brengen soms risico’s met zich mee. Dit jaar werd helaas ook getekend door enkele betreurenswaardige incidenten ten gevolge van die trainingen.

Tijdens een schietoefening in april op Groot Schietveld te Brecht ontstond er een brand die zich, door een samenloop van ongelukkige omstandigheden, in mum van tijd ontwikkelde. Ondanks het onmiddellijke en snelle ingrijpen van alle betrokkenen, de veiligheidsverantwoordelijke en de brandweer, waren de gevolgen voor de natuur helaas desastreus. Defensie heeft, in samenwerking met de civiele bescherming, alle middelen ingezet om de brand onder controle te krijgen. Brandweerlieden en twee Nederlandse CHINOOK-helikopters alsook bulldozers van 11 Genie werden te hulp geroepen. Het plannen en uitvoeren van het natuurherstel gebeurt momenteel in nauw overleg met het Agentschap voor Natuur en Bos, volgens de reeds jarenlang bestaande samenwerkingsovereenkomst inzake natuurbeheer. Een goede synergie tussen de noodzakelijke herstelmaatregelen en militaire werkzaamheden staat daarbij voorop.

De zoektocht naar Jürgen Conings beroerde het land. De militair verdween op 17 mei 2021 met verscheidene wapens en munitie vanuit de kazerne van Leopoldsburg. Talrijke militairen werden ingezet om de politie te ondersteunen bij deze zoektocht. Na een maand werd hij dood teruggevonden. Het intern onderzoek toonde een probleem aan bij de informatieoverdracht. Defensie neemt deze lessons learned mee en er wordt een plan opgesteld voor de toekomst.

Op 16 december werd Defensie het slachtoffer van een zware cyberaanval op het computernetwerk met internettoegang. Er werden quarantainemaatregelen genomen om de getroffen delen te isoleren en men gaf prioriteit aan de goede werking van alle informaticatoepassingen. De specialisten zijn momenteel nog steeds hard aan het werk om alle diensten opnieuw volledig beschikbaar te kunnen stellen.

Sport

Op sportief vlak was het een goed jaar voor Defensie. Het ‘gouden’ skydiveteam HayaBusa kon opnieuw twee wereldtitels pakken. En ook onze andere topsporters zetten puike prestaties neer op de Olympische spelen en op diverse Europese en Wereldkampioenschappen. Maarten Van Riel werd zo vicewereldkampioen in de triatlon en judoka Toma Nikiforov werd Europees kampioen in zijn discipline. Daarnaast kan Defensie binnenkort voor het eerst een lichting naar de Invictus Games sturen. In april zullen onze atleten in Den Haag strijden voor de felbegeerde medailles.