Frankrijk heeft op 29 december succesvol zijn tweede militaire observatiesatelliet CSO-2 gelanceerd vanop het Centre Spatial Guyanais bij Kourou in Frans-Guyana. Met CSO gaat België over naar een binationale samenwerking. Op 31 december eindigt immers de Belgische samenwerkingsovereenkomst in het twee decennia oude HELIOS-observatieprogramma.

CSO staat voor Composante Spatiale Optique, de Optische Ruimte Component. België tekende in 2017 een samenwerkingsovereenkomst met Frankrijk en neemt deel aan dit programma met een investering van ongeveer 100 miljoen euro. Defensie en de programmatorische overheidsdienst Wetenschapsbeleid (BELSPO) nemen ieder de helft voor hun rekening. Een groot deel van het bedrag, gedragen door BELSPO, is verzekerd in industriële terugkeer naar de Belgische ruimtevaartsector.

Het programma maakt deel uit van een complementaire benadering van de sensoren en een bundeling van middelen voor een Europese ruimtedefensie. De eerste satelliet (CSO-1) werd twee jaar geleden gelanceerd.

De CSO, een constellatie van drie observatiesatellieten, biedt een betere ondersteuning voor militaire operaties met een hogere beeldresolutie, zowel overdag als ’s nachts. Het geeft ook meer flexibiliteit om in te haken op een crisiszone. Hiermee verhoogt het aantal beoogde observatiepunten over een afgebakend gebied in één enkele doorgang. De CSO verzekert dus meer beelden met een betere kwaliteit die sneller beschikbaar zijn. De tweede observatiesatelliet CSO-2 zal sneller een operationele output geven dan CSO-1 met een nog betere spatiale resolutie gezien zijn lagere hoogte.

De onafhankelijkheid van de beoordeling van een situatie wordt gegarandeerd door het gebruik van een erg compleet en gevarieerd scala aan sensoren (ruimte, lucht, zee en land). De observatiesatellieten nemen een onbetwistbare essentiële plaats in: ze bieden een wereldwijde dekking, maken overvluchten mogelijk zonder wettelijke dwang en vullen het gebrek aan inzet vanop de grond in. Ze zijn een van de belangrijkste bronnen op het vlak van beelden.

De toegenomen hoeveelheid informatie die beschikbaar is met de CSO (betere ruimtelijke, spectrale en temporele resolutie) brengt de uitdaging met zich mee om de downstream beeldverwerking steeds verder te automatiseren. Hiervoor is onze exploitatieketen voortdurend in ontwikkeling om de beste tools en algoritmes te integreren. Het is bovendien een specifiek domein van research & development waarin Defensie de komende jaren steeds meer zal investeren, in samenwerking met de industrie, BELSPO en de academische wereld.

Die technologische veranderingen in het analytische vakgebied vormen ook een uitdaging op het gebied van human resources. Op korte termijn zullen bij Defensie verschillende burgerposities worden geopend.

België sluit het HELIOS-hoofdstuk af

België is mede-eigenaar in het oudere HELIOS II-systeem dat sinds 2004 operationeel is. Het systeem is een constellatie die op vrij uitzonderlijke wijze onder internationaal mede-eigendom wordt beheerd. Die samenwerking verliep over het algemeen erg goed.

Met de CSO als opvolger gaan we over naar een binationale samenwerking, want voor België eindigt de deelname in HELIOS op 31 december 2020. De constellatie blijft voorlopig nog in werking omdat bepaalde staten nog geen toegang tot de CSO hebben. Nadien wordt ze uit omloop genomen.

Het strategisch beeldmateriaal dat voordien door HELIOS en vandaag door de CSO wordt aangeboden, is onontbeerlijk voor defensieoperaties en ter ondersteuning van ons buitenlands beleid en vloeit voort uit de aanbevelingen die destijds door de Rwanda-commissie werden gedaan. Sindsdien is het operationele gebruik van satellietbeelden vertienvoudigd en dat zal ook in de toekomst zo blijven.

Herbekijk de lancering op de site van ArianeSpace.