Van 13 tot 24 mei 2025 organiseert de Litouwse marine de internationale mijnenbestrijdingsoefening Open Spirit. België neemt hieraan deel met de mijnenjager Lobelia, het Very Shallow Water-team (VSW-team) en een team duikers-ontmijners. De oefening richt zich op het opsporen van historische munitie in de Baltische Zee en draagt bij aan de veiligheid van stranden, ecologische bescherming en een veilige vrije doorvaart van de commerciële zeevaart.

Open Spirit is een jaarlijkse mijnenbestrijdingsoefening die afwisselend georganiseerd wordt door de Baltische staten: Litouwen, Estland of Letland. De focus ligt op het opsporen en neutraliseren van historische zeemijnen in hun territoriale wateren en exclusieve economische zones.

Dit jaar leidt de Litouwse marine de oefening in en rond de haven van Klaipeda. Deelnemers zijn de Standing NATO Mine Countermeasures Group 1 (SNMCMG1), het Baltron-eskader (vijf schepen) en gespecialiseerde AUV-teams (autonomous underwater vehicles) uit zeven landen, waaronder België met zijn VSW-team.

Veiligheid op zee, training onder water

Fregatkapitein Erik Kockx, de Belgische commandant van SNMCMG1, benadrukt het belang van de oefening: “Open Spirit is enorm belangrijk omdat historische munitie een sluipend risico bevat: voor kinderen op het strand, voor het milieu en voor de commerciële zeevaart.”

De SNMCMG1 neemt deel met zeven schepen, samen met vijf bijkomende schepen van het Baltron-eskader. Tot dusver zijn er al twee mijnen geïdentificeerd. Naast het Estse team heeft ook het Franse schip Andromède een oude oorlogsmijn gevonden. Die werd veilig versleept en uiteindelijk gecontroleerd tot ontploffing gebracht door het Canadese EOD-duikteam (Explosive Ordnance Disposal).

Belgische inzet

Tijdens Open Spirit 2025 wordt de Lobelia ingezet voor actieve mijnenjacht. Meer richting voorhaven van Klaipeda zorgt het Very Shallow Water-team, samen met andere landen, voor het in kaart brengen van de zeebodem. Met gebruik van de REMUS-drone heeft het VSW-team in totaal zo’n zeven vierkante kilometer onderzocht, verspreid over twaalf missies.

Daarnaast duiken Belgische duikers-ontmijners naar verdachte sonarcontacten, in samenwerking met andere nationale teams. De internationale samenwerking komt duidelijk tot uiting: zo is het Belgische VSW-team ingesprongen bij een technisch defect bij het Nederlandse AUV-team, en verleende directe ondersteuning op het water.

Ogen in het water, ogen op het water

Naast het beveiligen van de zeevaart en visserij, dient de oefening ook als een realistische trainingsomgeving voor detectie en ontmijning – inclusief inzet van AUV’s.

Dit jaar ligt de nadruk op mijnenjacht in historische mijnenvelden, kritieke infrastructuur inspecteren zoals windmolenparken en de NordBalt onderzeekabel, en ontmijningsoperaties in de haven van Klaipeda.

Hoewel de focus ligt op mijnenbestrijding, blijft waakzaamheid op zee cruciaal. Terwijl de SNMCMG1-groep deelneemt aan Open Spirit, blijven twee schepen 24/7 actief patrouilleren in het kader van Operatie Baltic Sentry, die onverminderd wordt voortgezet.