In 2014 viel Rusland al een deel van het Oekraïense grondgebied, de Krim, binnen alvorens het te annexeren. Op 24 februari 2022, overschreed Rusland opnieuw een rode lijn door Oekraïne binnen te vallen. De internationale gemeenschap veroordeelde onmiddellijk deze niet-uitgelokte en ongerechtvaardigde daad van agressie, die ook een ernstige bedreiging vormde voor de Euro-Atlantische veiligheid. Sindsdien is de westerse steun voor de Oekraïense oorlogsinspanning onverminderd doorgegaan.

 

In de nasleep van de invasie veranderde de NAVO, tot nu toe een systeem van afschrikking en demonstratie van solidariteit, in een systeem van collectieve verdediging waaraan België, samen met vele andere partners, deelneemt. Vervolgens werden vier nieuwe NAVO-battlegroups opgericht: in Bulgarije, Hongarije, Roemenië en Slowakije. Deze komen bovenop de vier gevechtsgroepen die al aanwezig waren in de Baltische landen en in Polen.

 

Sindsdien hebben de bondgenoten en de partners van de NAVO en de EU ongeziene steun aan Oekraïne verleend (sturen van materieel, economische sancties tegen Rusland, opvangen van Oekraïense vluchtelingen, inzetten van militairen in het kader van afschrikkings- en verdedigingsmissies, enz.), zodat het zichzelf kan verdedigen en zichzelf kan opleggen als een onafhankelijke en soevereine staat.

 

Ook België heeft, als lid van de NAVO, Oekraïne, zijn bevolking en zijn strijdkrachten vanaf het begin gesteund en dit in nauwe samenwerking met zijn partnerlanden en bondgenoten. Een overzicht.

 

 

Inzet van militairen ter versterking van de oostflank van de NAVO

 

Defensie nam al regelmatig deel aan het afschrikkings- en solidariteitsmechanisme van de NAVO aan haar oostflank, via de missies enhanced Forward Presence (eFP), Baltic Air Policing (BAP) en Enhanced Air Policing (EAP). Zo had Defensie voor het uitbreken van het conflict reeds gepland om in 2022 een detachement van ongeveer 150 militairen in Litouwen in te zetten voor de eFP-missie en een vijftigtal anderen voor EAP in Estland.

 

De NAVO en haar lidstaten waren ook paraat in geval van escalatie: jaarlijks werden militairen ingedeeld bij de NATO Response Force (NRF) om, indien nodig, te worden ingezet.

 

In de nasleep van de Russische invasie werd deze snelle interventiemacht voor het eerst geactiveerd, waardoor de NAVO in een collectieve verdedigingspositie kwam te staan.

 

In dit kader werden 300 Belgische militairen begin maart 2022 ingezet in Constanta in Roemenië. Onder Frans bevel bleven ze daar tot eind juni. Op het programma: bescherming en afschrikking.

 

Vervolgens namen ongeveer zeventig militairen (voornamelijk van de Genie) het over tot december. Hun opdracht was ditmaal om deel te nemen aan de aanleg van extra infrastructuur in het kamp in Cincu.

 

Sinds juli 2023 zijn onze militairen opnieuw ontplooid in Roemenië in het kader van de NATO Multinational Battlegroup. In datzelfde kader zijn er ook militairen in Litouwen ontplooid tussen augustus 2023 en juli 2024.

Parallel aan deze ondersteuning op de grond is de missie van onze militairen en F-16’s in Estland, die aan het begin van het conflict al aan de gang was, verlengd. Ze voerden onder meer Combat Air Patrol – patrouillevluchten – en vluchten van langere duur uit. De reactietijd is uiteraard korter wanneer de F-16 in de lucht is.

 

Vervolgens werd de missie enhanced Vigilance Activities (eVA) gelanceerd, een ander NAVO-antwoord op de Russische invasie van Oekraïne. Defensie bleef van april tot juli 2022 vier F-16’s en een detachement van 70 personen inzetten in Estland om te reageren op mogelijke schendingen van het luchtruim en om elke vorm van agressie af te weren. Van oktober tot november 2022 werden opnieuw ongeveer 95 militairen en zes F-16’s ingezet in Estland in het kader van eVA.

Vier van onze F16’s werden opnieuw ingezet, dit keer in Litouwen, vanaf december 2023 voor een periode van vier maanden.  Ze maakten opnieuw deel uit van de Baltic Air Policing (BAP) missie.

 

Markant en niet zonder belang is ook dat er mijnenjagers zijn ingezet als onderdeel van de NRF vanaf 2022, in 2023 en opnieuw in 2024.

 

Ontdek een meer gedetailleerd overzicht van de Belgische militaire ontplooiing in het kader van de NAVO-versterking van de oostflank.

 

Medische ondersteuning

 

De opvang van Oekraïense patiënten maakt deel uit van de Europese solidariteit.

 

Het militair hospitaal deed vier keer dienst als opvangplatform waar Oekraïense patiënten en hun familieleden werden geregistreerd en overgebracht naar andere Belgische ziekenhuizen.

 

Op 30 november 2022 werden vijf Oekraïense patiënten die brandwonden opliepen, opgenomen in het brandwondencentrum van het militair hospitaal. De laatste van de eerste vijf patiënten is in juli 2024 terug gekeerd naar Oekraïne.

Sinds september 2024 zijn er in het militaire ziekenhuis weer drie Oekraïense militairen met ernstige brandwonden opgenomen.

 

Verzending van materiaal

 

De totale (goedgekeurde) militaire steun aan Oekraïne sinds 2022 bedraagt meer dan 1,2 miljard euro.

 

We hebben niet alleen apparatuur geleverd, maar hebben ook bijgedragen aan de levering ter plaatse van apparatuur die door andere actoren werd geleverd. Onder de door Defensie geleverde of binnenkort te leveren uitrusting kunnen worden genoemd: lichte automatische bewapening met munitie, machinegeweren met munitie, individuele medische uitrusting, ballistische beschermingsuitrusting (helmen, vesten kogel- en scherfwerend), observatie en oriëntatieapparatuur, zware mortieren met munitie, antitankwapens, luchtafweermiddelen, ambulances, logistieke vrachtwagens, mobiele laboratoria, onderwaterdrones, opslagtankvrachtwagens, Lynx-voertuigen, Bangalore (apparatuur voor het doorbreken van mijnenvelden), communicatiesystemen voor M113-voertuigen, winterkleding en een grote partij TNT-explosieven (in sterke vraag door  Oekraïne).

 

Sinds het begin van het conflict analyseert België zijn voorraden, maar ook wat het kan leveren op het niveau van zijn defensie- en veiligheidsindustrieën. Het gaat niet alleen om de behoeften en eisen van de Oekraïners te analyseren in functie van de ontwikkelingen ter plaatse, maar ook om te zorgen voor een evenwicht tussen wat geleverd wordt door de verschillende leden van de contactgroep, waarbij de steun van de verschillende lidstaten (meer dan vijftig) gecoördineerd wordt. Het is ook belangrijk om onze operationaliteit niet in gevaar te brengen.

 

 Steun bij opleidingen

 

Defensie neemt deel aan de opleiding van Oekraïense militairen via de European Military Assistance Mission in support of Ukraine (EUMAM), waarvan de oprichting op 17 oktober 2022 door de Europese Unie werd beslist. 60.000 Oekraïense militairen zijn al opgeleid.

 

Een reeks gespecialiseerde opleidingen heeft reeds plaatsgevonden of staan gepland, voornamelijk in het domein Land, Medisch en Marine, zowel in België als in het buitenland.

 

Er vonden ook opleidingen plaats in het kader van de F-16-coalitie (zie hieronder).

 

In totaal zijn ruim 3.100 Oekraïense soldaten door België opgeleid.

 

F-16-coalitie/ Air Force Capability Coalition

 

Sinds 11 juli 2023 maakt België officieel deel uit van de internationale F-16-coalitie, die momenteel uit 15 landen is samengesteld. Het doel is om Oekraïne een vloot gevechtsvliegtuigen te geven die in staat is de integriteit van hun grondgebied en de bescherming van hun luchtruim te verzekeren en die kan bijdragen aan de veiligheid van het Oekraïense volk.

 

In dit kader hebben eind 2023 en in 2024 verschillende trainingen – voor piloten, technici en missieplanners – plaatsgevonden. Begin oktober 2023 was de overstap naar F-16 van de Amerikaanse en Noorse piloten net voltooid in België zodat ze vervolgens Oekraïners kunnen opleiden.

 

Defensie zal eveneens het nodige doen om de overdracht van F-16’s aan Oekraïne mogelijk te maken tegen 2025, afhankelijk van de toenemende aankomst van de F-35, ons nieuw jachtvliegtuig en van de beschikbaarheid van noodzakelijke wisselstukken. Een stock met belangrijke reserveonderdelen zal gemaakt worden zodat de F-16-vloot gegarandeerd operationeel blijft totdat de overgang naar de F-35 afgerond is. Het zal niet langer nodig zijn om de oude toestellen te ontdoen van al hun onderdelen.

 

Maritime Capability Coalition

 

België draagt bij aan de coalitie door Oekraïne te helpen bij het opzetten van zijn mogelijkheden voor de bestrijding van zeemijnen, in nauwe samenwerking met Nederland.

België en Nederland zullen Oekraïne voorzien van drie mijnenbestrijdingsvaartuigen, één schip zal worden gedoneerd door België, de andere twee schepen zullen worden gedoneerd door Nederland. Alle schepen zullen vóór de schenking op een scheepswerf in België worden onderhouden. België wil 240 onderwaterrobots leveren om zeemijnen te vernietigen.

Opleiding en training zullen worden aangeboden binnen een binationaal kader.

 

IT/Cyber Coalition

 

België neemt deel aan de Information Technology Coalition (IT Coalition), die geleid zal worden door Estland en Luxemburg.

Het doel van deze coalitie is het bouwen van een veilige en betrouwbare informatie- en communicatietechnologie-infrastructuur voor het Ministerie van Defensie van Oekraïne en de strijdkrachten van Oekraïne, om Oekraïne in staat te stellen effectiever te zijn op het slagveld en de samenwerking en connectiviteit te verbeteren. Het beoogde eindresultaat is het mogelijk maken van de inzet en interoperabiliteit van C2-systemen (Command and Control); situationeel bewustzijn van het terrein; gevechtssteun; systemen voor het beheer van defensiemiddelen; het creëren van een beveiligd netwerk; de standaardisatie van ICT-oplossingen binnen de C2-structuur en de centralisatie van cyberbescherming.

De projectimplementatie zal in fasen worden uitgevoerd, te beginnen met de meest kritieke behoeften, waardoor donorlanden specifieke resultaten kunnen selecteren waaraan zij willen bijdragen.

 

Demining Coalition

 

Litouwen nodigde België uit om zich aan te sluiten bij de Mine Clearance Coalition, waarvan het hoofddoel het trainen en uitrusten van militaire eenheden van Oekraïne is, voor het opruimen van mijnen in bevrijde gebieden nabij contactzones. België heeft op 14 februari 2024 een intentieverklaring ondertekend.

 

Artillerie Coalitie

 

De Belgische Defensie is van plan om op korte termijn artilleriemunitie uit voorraad te leveren en deel te nemen aan het Tsjechische initiatief om 155mm munitie te leveren.

 

UDCG – Coalition capacitaire IAMD (Integrated Air and Missile Defence)

 

België heeft op 14 februari 2024 een intentieverklaring ondertekend om deel te nemen aan deze coalitie.

Het doel is om als waarnemer aan deze coalitie deel te nemen om informatie uit te wisselen en de ontwikkelingen op dit gebied te volgen in het kader van de ontwikkeling van de Belgische SAM-capaciteit (Surface-to-Air Missile).

Door zijn deelname wil België blijk geven van zijn gehechtheid aan de algemene steun aan Oekraïne.

België heeft zich ook aangesloten bij het Duitse initiatief IAAD (Immediate Action on Air Defence). Samen met Duitsland zal België luchtverdedigingssystemen en munitie aankopen voor Oekraïne.

 

Opvang van vluchtelingen

 

Defensie ondersteunt de betrokken federale autoriteiten en de deelstaten bij een gecoördineerde aanpak van de vluchtelingencrisis. Net als bij de COVID-crisis en de overstromingscrisis van 2021 neemt Defensie actief deel aan de verschillende coördinaties die door het Nationaal Crisiscentrum worden aangestuurd om de gevraagde bijdrage te optimaliseren.

Ondertussen heeft België op bilaterale basis al uitrusting (voertuigen en materiaal) geleverd aan Oekraïne.

 

 

De Belgische Defensie faciliteert ook de contacten tussen de Belgische en Oekraïense defensie-industrie via het netwerk van Nationale Bewapeningsdirecteuren en dit om industriële partnerschappen te stimuleren. Deze ondersteuning zal worden voortgezet zolang dat nodig is. De belangen van Oekraïne zijn inderdaad onze belangen. Het zijn onze waarden, onze manier van leven en onze vrijheden die op het spel staan.