De actualiteit herinnert er ons regelmatig aan dat ongewenst seksueel gedrag jammer genoeg nog steeds problematisch is in onze maatschappij. Zoals bevestigd in een studie uitgevoerd in 2019 bij 399 vrouwelijke militairen is dit ook het geval bij Defensie. Defensie is immers een weerspiegeling van de maatschappij. Defensie start daarom in maart 2021 een sensibiliseringscampagne op rond deze thematiek.

Adjudant-majoor Kaatje Buyse voerde de studie uit voor haar masterproef gezondheidsbevordering aan de Universiteit Gent. De resultaten spreken voor zich: bij de vrouwen die te maken kregen met ongepast seksueel gedrag, betrof het meestal niet-fysiek gedrag (flirterige seksuele getinte berichten, voyeurisme, …). Aanrakingen en andere ongewenste seksuele gedragingen, die gecatalogeerd worden onder de noemer fysiek, zijn echter ook niet verwaarloosbaar.

Geconfronteerd worden met ongewenst seksueel gedrag op het werk (OSGW) kan voor de betrokkenen zware gevolgen hebben. “Er is uiteraard een individuele impact”, vertelt adjudant-majoor Buyse. “De slachtoffers kunnen mentale en psychische problemen krijgen zoals stress en angst. Ze krijgen ook vaak te maken met burn-out of depressie. Ook op professioneel vlak heeft OSGW gevolgen: slachtoffers vragen bijvoorbeeld een overplaatsing aan om weg te kunnen van hun agressors, wat een nadelige invloed kan hebben op hun carrière.”

Defensie beschikt al over verschillende systemen om OSGW te voorkomen, slachtoffers bij te staan en daders te straffen. “Die bestaan uit drie luiken”, zegt adjudant-majoor Buyse. “Er bestaat een psychosociaal luik dat gericht is op de psychosociale opvang voor de slachtoffers door specifieke hulpverleners van Defensie: de vertrouwenspersonen en de preventie-adviseurs ‘psychosociale aspecten op het werk’. Er is daarnaast ook het tuchtrechtelijk luik waar de straffen een terechtwijzing tot een definitieve ambtsontheffing bij de zwaarste feiten kunnen inhouden. En tenslotte kan een slachtoffer ook steeds aangifte doen van de feiten bij de politie.

Ondanks die systemen blijft het niveau van OSGW bij Defensie hoog en is er bij de slachtoffers vaak te weinig bereidheid om er melding van te maken. Om daar iets aan te veranderen start Defensie deze maand een sensibiliseringscampagne met als hoofdthema RESPECT. “De focus van de campagne is om de leidinggevenden te sensibiliseren en te informeren”, gaat adjudant-majoor Buyse verder. “Nog te vaak wordt er niets gedaan met klachten van slachtoffers of weet de leidinggevende niet wat te doen met een klacht.”

Wat houdt de campagne concreet in? Defensie promoot opnieuw zijn ‘groene’ telefoonnummer, dat vroeger al bereikbaar was voor psychosociale steun aan militairen. Dat laagdrempelige contact moet de meldingsbereidheid van slachtoffers van OSGW verhogen. Slachtoffers of getuigen kunnen er niet alleen melding doen van OSGW, maar krijgen er ook bijstand aangeboden van preventieadviseurs (psychosociale aspecten) en vertrouwenspersonen.

“Daarnaast starten we een proefproject in twee eenheden van Defensie en in de Koninklijke Militaire School”, legt adjudant-majoor Buyse uit. “We gaan er opleiding geven over OSGW: hoe moet je reageren op een klacht, bij welke psychosociale actoren kan je terecht, welke procedures bestaan er. Zo willen we het thema bespreekbaar maken en de open, transparante cultuur binnen Defensie verder benadrukken.” Op termijn zullen alle leidinggevende militairen van Defensie die cursus volgen.

Tegelijkertijd met de opleidingen informeert Defensie zijn personeel met een infofiche, affiches, en brochures en tevens via een videoboodschap van de Chef Defensie. Elke betrokkene en elke geïnteresseerde zal daarin de nodige uitleg over de studie en de sensibiliseringscampagne terugvinden, alsook de nodige stappen die bij OSGW moeten genomen worden.

“De situatie is ernstig, maar ze is niet hopeloos”, bevestigt ook geneesheer brigadegeneraal Erwin Dhondt, directeur-generaal Gezondheid en Welzijn. “Daarom gaan we er onmiddellijk tegenaan om er iets aan te veranderen. Hetzelfde kregen we trouwens te horen van de Chef Defensie Admiraal Michel Hofman, die aan alle directeurs-generaal, chefs van de stafdepartementen en componentcommandanten uitdrukkelijk heeft gevraagd om dit initiatief maximaal te steunen.”