Elk jaar organiseert het War Heritage Institute (WHI) een reis naar het concentratiekamp Auschwitz om het belang van herinnering te eren. Dit jaar, op donderdag 16 januari, namen dertien civiele en militaire scholen, waaronder de Koninklijke Militaire School (KMS) en de Koninklijke School voor Onderofficieren (KSOO), deel aan dit initiatief. De deelnemers werden begeleid door Simon Gronowski, een overlevende van de Holocaust.

1,1 miljoen doden. Dat aantal staat gelijk aan een tiende van de Belgische bevolking, of het totale aantal middelbare scholieren in België, of vijfendertig keer het personeel van Defensie. Dit gruwelijke cijfer omvat de slachtoffers van Auschwitz-Birkenau, een van de zes nazi-vernietigingskampen. In totaal werden tussen de vijf en zes miljoen mensen vermoord: Joden, politieke tegenstanders, Roma, homoseksuelen, gehandicapten en anderen die als “ongewenst” werden bestempeld.

Raciale haat en barbarij

Al deze mensen werden het slachtoffer van raciale haat en barbarij, gesymboliseerd door een gekleurd driehoekje op hun gestreepte uniformen. Simon Gronowski voegt eraan toe: “Maar het is belangrijk om te beseffen dat Joden niet het alleenrecht op dit leed hebben: socialisten, democraten, vrijmetselaars, kunstenaars en dichters werden ook vervolgd.”

De rol van Defensie

Luitenant-generaal Frédéric Goetynck, vicestafchef van Defensie, was ook aanwezig, twintig jaar na zijn eerste bezoek aan Auschwitz. Voor hem en Defensie is het essentieel om deze plek onveranderd te behouden:

“Herinnering biedt jongere generaties de tools om het verleden te begrijpen en te voorkomen dat zulke gruweldaden opnieuw plaatsvinden. Hier, in de kou en geconfronteerd met de realiteit, blijft de boodschap beter hangen dan in boeken. Extremisme en het gebrek aan respect voor anderen blijven helaas de basis voor de oorlogen van vandaag.”

Een duik in de gruwel, 80 jaar later

“Laten we mentaal voorbereid zijn,” waarschuwde Luitenant-kolonel Comhair, als vertegenwoordiger van de minister van Defensie. “Wat je hier zult zien, is een ongekende schending van de menselijke waardigheid.”

De 160 deelnemers bezochten de ruïnes van het grootste vernietigingskamp uit de Tweede Wereldoorlog. Onder het misleidende motto “Arbeit macht frei” (“Arbeid maakt vrij”) werden honderdduizenden mensen omgebracht: door uitputting, ziektes, gaskamers, executies, ophangingen, folteringen, injecties met chloroform, brandstapels en zelfs vlammenwerpers. Lichamen werden gecremeerd en in twintig minuten tot as gereduceerd, waarna de resten in de Vistula werden gestort, twee kilometer verderop.

Yoann, leerling van de KSOO, getuigde: “Wat hier gebeurde, is monsterlijk. De daders verborgen de waarheid zelfs voor hun eigen volk, uit angst voor opstanden.” Sarah, leerlinge van Sint-Vincentius in Anzegem, voegde eraan toe: “In die tijd verspreidde propaganda zich makkelijk, want het was vaak de enige bron van informatie. Vandaag, met alle media die we hebben, zou dat moeilijker zijn.”

Waakzaamheid en herinnering

Michel Jaupart, directeur van het WHI, waarschuwde: “Een nieuwe Hitler is alleen mogelijk als de samenleving besluit hem te volgen. Jullie vormen die samenleving. Het is aan jullie om ervoor te zorgen dat dit nooit meer gebeurt. De geschiedenis heeft de neiging zich te herhalen: Rwanda, ex-Joegoslavië, Oekraïne, het Midden-Oosten… Blijf waakzaam. Laat je niet verleiden door haatdragende retoriek.”

Simon Gronowski voegde hieraan toe: “Ontkenners ontkennen misdaden om nieuwe te kunnen voorbereiden. Mijn plicht is getuigen. Jullie, door naar me te luisteren, worden dragers van deze herinnering.”

80 jaar na de bevrijding

Op 27 januari aanstaande wordt de 80ste verjaardag herdacht van de bevrijding van de laatste 7.000 gevangenen in Auschwitz door het Rode Leger. Deze gedenkdag valt samen met de Internationale Herdenkingsdag voor de Holocaustslachtoffers. Het is aan jullie om deze herinnering levend te houden. Laat de gele ster veranderen in een vallende ster, als symbool van de wens om nooit te vergeten. Simon Gronowski besluit: “Ondanks de tragedies van het verleden en die van vandaag, blijf ik geloven in de toekomst, want ik geloof in de goedheid van de mens. Leve de vrede en de vriendschap tussen mensen.”

“Wie het verleden niet herinnert, is gedoemd het te herhalen.” – George Santayana

Voor meer getuigenissen: Remember This-Survivor Videos 1-16 – Claims Conference