Van 13 tot 24 mei houden zo’n 900 militairen van de Land-, de Lucht- en de Medische Component de grote oefening Storm Tide in België (voornamelijk in Henegouwen) en Frankrijk. Onder leiding van het Special Operations Regiment oefenen ze het evacueren van landgenoten uit een crisisgebied, in nauwe samenwerking met de FOD Buitenlandse Zaken en internationale partners. Op woensdag 22 mei werd in het kader van het Belgisch voorzitterschap van de Raad van de EU een demo georganiseerd dat de Belgische inzet voor evacuatieoperaties benadrukte.

Een NEO (Non-Combatant Evacuation Operation) is een operatie om burgers veilig te evacueren uit een onstabiele regio of land. Dit is in het verleden al meermaals gebeurd, zoals in Afghanistan in 2021. Om snel te kunnen handelen in geval van een crisis, vereisen dergelijke operaties een nauwe coördinatie en politiek overleg tussen de verschillende spelers: Defensie, FOD Buitenlandse Zaken, ambassades, enz. In reële situaties is tijd immers van essentieel belang. Iedereen moet dus zijn specifieke taken kennen.

Beperkingen beheren

“In een volatiele context zijn vaak verschillende landen en spelers betrokken”, legt Kolonel Linotte, commandant van het Special Operations Regiment, uit. “Er zijn dan veel restricties en regels voor de evacuatie uit een soeverein land. We moeten ook rekening houden met onze eigen rules of engagement.”

De omgeving van Doornik, Bergen, Ath en Chièvres is deze dagen een groot speelveld.  Heel wat burgers worden over de weg of over het water geëvacueerd en vervolgens met A400M-transportvliegtuigen overgebracht naar Châlons-Vatry in Noord-Frankrijk. Ongeveer 600 leerlingen van de opleiding ‘Defensie en Veiligheid’ nemen deel aan de oefening als fictieve evacués.

“Dit soort training is belangrijk om onze interoperabiliteit te versterken”, aldus de Chef Defensie, Admiraal Hofman. “We trainen met verschillende middelen, procedures en tactieken zodat iedereen op dezelfde golflengte zit. Het realistische scenario leert ons om ons aan te passen aan een veranderende omgeving.”

Belgisch, maar Europees geïnspireerd

Storm Tide blijft van oorsprong een nationale oefening, maar aarzelt niet om Europese accenten over te nemen om de betrokkenheid van België bij reddings- en evacuatieoperaties (R&E) op EU-niveau te onderstrepen. Zo neemt voor de gelegenheid een detachement EU-partners deel aan de oefening: Nederlandse mariniers en de Britse pathfinders, alsook Spaanse en Franse luchtmiddelen.

Hoewel Storm Tide geen deel uitmaakt van het trainingsprogramma van de EU, tonen verschillende belangrijke punten de Europese relevantie ervan aan. De oefening is een mooie illustratie van hoe een (toekomstige) snel inzetbare EU-capaciteit dergelijke operaties zou kunnen aanpakken. Samenwerking is hier cruciaal.

Politieke coördinatie

Hetzelfde geldt voor het politieke overleg en de coördinatie die nodig zijn om snel te kunnen handelen zodra een crisis uitbreekt. Het recente verleden toont aan dat nationale en Europese R&E-initiatieven vaak gelijktijdig maar gescheiden worden uitgevoerd.

Dit verklaart waarom verschillende Europese stakeholders deelnamen aan de Distinguished Visitors Day. Onder de aanwezigen waren de voorzitter van het Politiek en Veiligheidscomité (PVC) van de Europese Unie, de voorzitter van het Militair Comité van de Europese Unie (EUMC), de Stafchef van het Military Planning and Conduct Capability (MPCC) en de voorzitter van het European Defence Agency (EDA). Ook de directeurs van de verschillende Crisis Response Centers nemen deel aan het evenement.

Terwijl Storm Tide 24 de Belgische capaciteiten op het vlak van evacuatie van onderdanen onder de aandacht brengt, neemt ons land ook deel aan de ontwikkeling van een nieuwe, Europese, snel inzetbare capaciteit om burgers in veiligheid te brengen in crisissituaties (EU Rapid Deployment Capacity). Deze capaciteit zou tegen 2025 volledig operationeel moeten zijn.