Op 4 april 2024 blaast de NAVO maar liefst 75 kaarsjes uit. Dit markeert 75 jaar van toewijding aan het handhaven van vrede, het beschermen van burgers, het verdedigen van elk stukje geallieerd grondgebied en het waarborgen van vrijheid, zoals de democratie. Het is dé uitgelezen kans om even samen te zitten met Brigadegeneraal Van Goethem, die sinds vorige zomer de rechterhand is van de Belgische militaire vertegenwoordiger bij het militair comité van de NAVO en de EU.

Sinds 2021 zetelt Brigadegeneraal Van Goethem in het NAVO-hoofdkwartier in Brussel. Hij kon de kracht van het NAVO-apparaat van binnenuit ervaren in een tijd die even  boeiend als hectisch was op geopolitiek gebied. Onder de plotse ineenstorting van Afghanistan, coördineerde de NAVO massale en dringende evacuaties van burgers uit crisisgebied. Toen Rusland enige tijd later Oekraïne binnenviel, moesten er krachtdadige beslissingen genomen worden om de bescherming van de bevolking en de geallieerde grondgebieden te garanderen.

“We are no longer in the driver’s seat!”, begint de Generaal: “Het zijn onze tegenstanders of uitdagers die nu bepalen welke beschermingsmaatregelen nodig zijn. Het is onze verantwoordelijkheid om daarop te reageren en hen voor te blijven.”

Beschermen van onze welvaart

En die reactie is dringend, zo blijkt. “De NAVO is de meest succesvolle alliantie in de geschiedenis. Ze heeft ons vele decennia aan vrede en stabiliteit gebracht. Echter, sinds de val van de Berlijnse muur in 1989, hebben we de afschrikkingsmacht en de paraatheid voor collectieve verdediging die we hadden volledig verwaarloosd. De voorbije dertig jaar hebben we sterk geïnvesteerd in het opbouwen van onze welvaart, ten koste van het beschermen ervan. Intussen werden onze uitdagers echter assertiever. Rusland bonkt aan Europa’s deur en ook andere tegenstrevers liggen op de loer. We moeten dringend dertig jaar inhalen en zorgen dat we snel sterk genoeg zijn zodat onze tegenstrevers ontmoedigd worden. We moeten tonen dat we in alle aspecten klaar zijn om onze welvaart te beschermen en, indien nodig, bereid zijn hiervoor te vechten. Dat is de enige manier om de vrede die we de voorbije 75 jaar kenden, verder te handhaven.”

We lijden onder de gevolgen van oorlogen en conflicten

Maar leven we niet in vrede in België? Waarom moeten we ons dan bezighouden met vredesbehoud elders? “Stabiliteit in de wereld zorgt voor een stabiele economie en een zekere voorspelbaarheid, en dat heeft een positieve invloed op onze welvaart. Instabiliteit en conflicten hebben een onmiddellijke invloed op ieder van ons. De crisis in de Rode Zee staat rechtstreeks in verband met inflatie en de prijs van onze winkelkar. De Russische invasie van Oekraïne liet onmiddellijk de olieprijzen steigeren.”

Bovendien, onderstreept de Generaal, “moeten we er alles aan doen om onze bevolking en ons grondgebied te beschermen tegen het menselijk leed, de verliezen en vernieling van een oorlog.”

Ruimte en netwerken

Tot slot mogen we het space- en cyberdomein niet vergeten, benadrukt de Generaal. “Ons dagelijks leven en welzijn zijn sterk afhankelijk geworden van, bijvoorbeeld, digitale applicaties en satellieten. Cyberaanvallen op overheidsdiensten, transport- of energie-infrastructuur of desinformatiecampagnes zijn immers gekende methoden ter aanvulling van militaire operaties. Dit toont overigens aan dat het opbouwen van de bescherming van onze welvaart niet alleen een zaak is van de militairen, maar ook van de politieke overheden, de civiele en publieke sectoren, en van alle burgers.”

Snel aanpassingsvermogen

“Om deze uitdagingen aan te gaan, heeft de NAVO een solied aanpassingstraject uitgestippeld: gedetailleerde defensieplannen en een troepenmodel dat op elk moment de middelen moet voorzien om deze plannen uit te voeren. De NAVO neemt duidelijk haar bedreigingen ernstig en past zich snel aan de nieuwe realiteit. Maar het zijn uiteindelijk de bondgenoten die moeten vooruitkijken en hiervoor de budgetten en noodzakelijke middelen voorzien.”

Als stichtend lid en NAVO-gastland, ontsnapt België uiteraard niet aan de verwachtingen die voor elke bondgenoot duidelijk zijn uitgezet in dit nieuwe traject. “Zo moet ons land over de gevraagde high end gevechtscapaciteiten (Land, Lucht, Marine, Cyber, enz.) beschikken om in geval van een reëel conflict haar deel van de collectieve verdedigingsbubbel op te nemen.
Daarnaast moet België, door haar centrale ligging, geallieerde troepen die in het kader van die verdediging door ons land trekken, ondersteunen en hun transport en bevoorrading faciliteren.”

Een veerkrachtige samenleving

Ten slotte, onderstreept Brigadegeneraal Van Goethem, moet onze maatschappij veerkrachtig zijn en moeten onze overheden, publieke sectoren en vitale diensten operationeel kunnen blijven. “Het is daarbij geen kwestie van ‘of’, maar van ‘en’. Het is nu uitkijken naar politieke beslissingen en prioriteiten om het ingezette groeitraject van het militaire instrument uit te breiden en te versnellen. Er moet een defensie op de rails worden gezet waarin alle departementen, overheden, de industrie en de hele maatschappij geïntegreerd zijn. De bondgenoten staan elk individueel voor dezelfde delicate uitdagingen en moeten rekening houden met budgettaire beperkingen, de haalbaarheid inzake personeel, alsook socio-economische factoren.”

Geen tijd te verliezen

De Brigadegeneraal is naar het einde van het gesprek overduidelijk. “We hebben geen tijd te verliezen. Hoe sneller we de beoogde aanpassingsobjectieven bereiken, des te meer kans hebben we dat onze afschrikking werkt. Want dit is in alle aspecten gunstiger dan daadwerkelijk een conflict te moeten uitvechten, met de daaruit volgende impact op de bevolking, op de infrastructuur en onze bondgenoten. De tijdsfactor en de risico’s vertalen zich dus mogelijk in mensenlevens. Er is geen alternatief. We moeten terug in die driver’s seat geraken.”

Deelname van Defensie

Defensie levert troepen die actief deelnemen aan NAVO-afschrikkingsoefeningen en missies. Zo zijn onze militairen momenteel aanwezig in, onder andere, de oostflank van het grondgebied van de NAVO (NATO Forward Land Forces), op zee in het kader van ontmijning (Standing NATO Mine Countermeasure Group), en in de lucht (Baltic Air Policing). Defensie neemt ook deel aan verscheidene stand-by formaties die elk moment kunnen worden ingezet.