Sinds februari 2022 verwelkomt het onderzoeksschip Belgica de ene groep wetenschappers na de andere, allemaal in het teken van oceanografie. Naast verschillende instituten en de overheid werkt de Belgica nauw samen met universiteiten, waaronder de Koninklijke Militaire School. Wij mochten enkele dagen mee om het vanbinnen en vanbuiten te leren kennen. Stapt u mee aan boord?

Kapitein Gaëtan Motmans, de eerste gezagvoerder van het schip, ontvangt ons hartelijk: “Welkom op de nieuwe Belgica!” We voelen ons op slag welkom maar met enige verbazing vraag ik af waarom hij geen militair uniform draagt. “Het schip behoort toe aan de Belgische Staat, vertegenwoordigd door BELSPO, het Federaal Wetenschapsbeleid,” begint hij zijn uitleg. Het beheer daarentegen is in handen van het Koninklijk Instituut Natuurwetenschappen (KBIN), dat een contract heeft met de Franse rederij Génavir. “Tijdens mijn periode als commandant van het schip ben ik gedetacheerd bij het KBIN. Vandaar mijn kledij.” De link met Defensie? “De Belgica heeft de marinebasis van Zeebrugge als thuishaven. Daarnaast zijn drie militairen aan boord voor de besturing van het schip, waarvan ik er dus eentje ben. En bovendien heeft de Belgica het statuut van hulpschip van de Marine Component.”

Groot schip, grootse bemanning

Met een lengte van meer dan zeventig meter, een breedte van nagenoeg zeventien meter, een diepgang van ongeveer vijf meter, drie grote kranen, verschillende maten en soorten lieren, en een verscheidenheid aan andere werktuigen, zou je verwachten dat er heel wat bemanning in de weer is. “We zijn slechts met 16 personen om het schip varende te houden en al deze apparatuur te bedienen,” zegt de kapitein met een grijns. “Bovendien wordt er de klok rond gewerkt en vervullen we allemaal wel meerdere functies.”

Geen roer, zuinige motoren en heerlijk stil

Wanneer we de brug betreden, valt onmiddellijk op dat het typische grote roer voor de kapitein ontbreekt. “Het is een grote en zeer moderne brug. Overdag is er slechts één persoon nodig om te navigeren. Wanneer we onze route op voorhand kennen, kunnen we deze invoeren en het schip op automatische piloot laten varen.” Gaëtan toont twee knoppen op een tafel die iets wegheeft van een gigantische gameconsole: “Anders sturen we met behulp van deze twee knoppen,” grijnst hij. “Sommigen vinden het jammer dat het roer weg is, ik vind het niet zo erg.”

De Belgica wordt elektrisch aangedreven via diesel-generatoren, gemaakt bij een firma in Gent, de peterstad van het onderzoeksschip. Het is een schip met zeer weinig uitstoot dankzij de katalysator die de aanwezige emissie vermindert. Wat vooral opvalt is hoe heerlijk stil het schip is. “De motoren zijn volledig akoestisch gedempt om geen trillingen of geluid in het water op te wekken. Dit is belangrijk om geen hinder te veroorzaken bij de metingen en zo weinig mogelijk invloed uit te oefenen op onze omgeving.” Bovendien bevat het schip een roll reduction system waardoor het schip zeer stabiel in het water ligt en slechts zachtjes heen en weer wiegt.

Aan labo’s geen gebrek

De Belgica biedt ruimte aan 24 onderzoekers die zich kunnen uitleven met state-of-the-art wetenschappelijke apparatuur. “We hebben meer dan 400 vierkante meter aan laboratoria. Natte labo’s, droge labo’s, labo’s specifiek voor vis- of aerosolonderzoek.” De Belgica kan dan ook heel wat soorten onderzoek ondersteunen zoals visserij, biologie, geologie, hydrografie en ga zo maar door.

Het schip spendeert jaarlijks ongeveer 300 dagen op zee en dit met een autonomie van 30 dagen. “Ons onderzoeksgebied is beduidend groter geworden ten opzichte van de vorige Belgica”, vertelt Gaëtan. “We werken uiteraard veel in de Noordzee, maar ook in de Middellandse Zee en in de Atlantische Oceaan zijn we aanwezig, soms tot aan de evenaar. In de zomer kunnen we zelfs tot aan het Noordpoolgebied gaan.”

Het mooiste zicht

Het moet gezegd worden. Een schip op volle zee met niets dan water rond je, dat blijft iets speciaal. Via een kleine ladder toont kapitein Motmans ons de weg naar het kraaiennest. “We komen er niet zo heel veel, maar het is vooral een belangrijke plaats wanneer er studies gedaan worden naar vogels of zeezoogdieren.” Wanneer hij de deur opent voegt hij er nog aan toe: “Hier heb je ongetwijfeld het mooiste uitzicht vanop de hele Belgica.” De weidsheid van de zee rondom overvalt