Bij Defensie is “wij” belangrijker dan “ik”. Geen van onze projecten, geen van onze verwezenlijkingen is het resultaat van het werk van slechts één persoon. De eer gaat altijd naar het team. De emotie die veel van onze collega’s voelden tijdens de Roll out ceremonie van de F35 in Fort Worth in de Verenigde Staten afgelopen december is hier een mooie illustratie van. Hetzelfde geldt voor de andere grote programma’s van de verschillende componenten en voor de grote infrastructuurprojecten. Het gevoel deel uit te maken van een hecht team is waarschijnlijk wat onze organisatie het beste kenmerkt en ons onderscheidt van vele anderen. Deze cohesie is essentieel om operaties uit te voeren en, indien nodig, samen te vechten. Het is het resultaat van onze training, die ons blootstelt aan complexe situaties, soms in rudimentaire omstandigheden. Bovenal is deze training gericht op het versterken van het onderlinge vertrouwen dat essentieel is wanneer we geconfronteerd worden met gevaarlijke situaties. Dit alles versterkt onze veerkracht, en die veerkracht is onze eerste verdedigingslinie.

Veerkracht (resilience) is het vermogen om in de loop van de tijd tegenslag en lijden te doorstaan en om ondanks moeilijke (of pijnlijke) omstandigheden weer op te staan. Wat er in Oekraïne gebeurt, nu in het derde jaar van het conflict, is hier de beste illustratie van. Heel het land is letterlijk ten strijde getrokken om zijn objectieven te bereiken, of in ieder geval om ervoor te zorgen dat de vijand zijn eigen objectieven niet bereikt. Op maatschappelijk niveau wordt weerbaarheid voorbereid en opgebouwd door de onderlinge samenwerking tussen departementen, sectoren, publieke en private actoren. Het militaire aspect van die weerbaarheid wordt ook opgebouwd en ontwikkeld door middel van plannen die samengesteld zijn uit verschillende onderdelen.

Op het organisatorische niveau zijn de plannen erop gericht om onze belangrijkste opdrachten te kunnen blijven uitvoeren voor, tijdens of na een gebeurtenis of disruptief event, al dan niet opzettelijk. Met dit in gedachten voorziet het STAR-plan in de aantallen gevechts- en ondersteuningsvoertuigen om alle eenheden in hun eigen uitrusting te voorzien. Het is net om de eenheden voldoende diepgang te geven dat Defensie zo hamert om de noodzakelijke voorraden reserveonderdelen en munitie aan te leggen. Om te kunnen vechten, moet je kunnen trainen, en om doeltreffende training te houden, heb je ook voldoende munitie, uitrusting en reserveonderdelen nodig. Dit is een puur professionele, operationele benadering, die ook van vitaal belang is voor de veiligheid van ons personeel. Een goed uitgeruste en goed getrainde soldaat heeft vertrouwen en presteert beter.

Het luik “personeel” is minstens even belangrijk en rechtvaardigt op het organisatorische niveau de noodzaak om een mobiliseerbare operationele reserve op te bouwen. Een ander aspect hiervan is de individuele en menselijke dimensie. Militaire weerbaarheid begint met de fysieke en mentale weerbaarheid van elke individu en wordt verder opgebouwd dankzij de training en opleiding van mannen en vrouwen gericht om hen voor te bereiden op hun opdrachten, door de ontwikkeling van interpersoonlijke en leiderschapsvaardigheden op alle echelons en door aanname van een houding die in overeenstemming is met onze normen en waarden. Bovenal moet veerkracht ons in staat stellen om tegenslagen te boven te komen.

Het ontwikkelen van deze mentaliteit kost duidelijk tijd. Groepscohesie is essentieel in dit proces en kan op verschillende manieren worden gegenereerd. Of je nu een infanterist, een logistiek medewerker, een matroos, een verpleegster, een technicus, een piloot of een dokter bent, het feit dat je intense periodes hebt meegemaakt, of het nu operationeel, sportief of anders is, versterkt de samenhang van de groep. Het team is belangrijker dan het individu, maar het toevoegen van goede individuen versterkt het team.

Het belang van goed leiderschap mag niet worden genegeerd of onderschat. Een leider moet niet alleen gewaardeerd, maar moet vooral gerespecteerd worden voor de manier waarop hij zijn team leidt, voor de aandacht die hij besteedt aan zijn ondergeschikten, voor het stellen van ambitieuze, motiverende en realistische doelen en door zijn empathie met zijn personeel. “Een schip is als zijn kapitein” is een gezegde dat vaak wordt gebruikt in de maritieme wereld en dat kan worden toegepast in elke situatie. Aan het hoofd van een professionele, operationele eenheid of afdeling waar het personeel zich prettig voelt, staan bijna automatisch goede leiders. Sterk en eerlijk leiderschap zorgt voor een soepel verloop van een eenheid of een afdeling en is ook een belangrijke factor in de veerkracht van een eenheid. Het vergt veel hard werk, goede communicatie, respect en bovendien een flinke dosis moed.

Tot slot wil ik misschien wel de belangrijkste factor in veerkracht benadrukken: de steun van ons ‘andere team’, ons familiale nest of sociaal netwerk.  Onze partners, onze kinderen, onze ouders, vrienden en al onze dierbaren die achterblijven wanneer we weg zijn. Zij zijn degenen die zich moeten aanpassen of reorganiseren wanneer ons programma wordt gewijzigd of verstoord en de gezinsplanning in de war gestuurd. Zij zijn degenen die zich zorgen maken wanneer we worden uitgezonden op complexe of gevaarlijke missies. Zij zijn ook trots op ons, op onze inzet voor de veiligheid en vrede van onze medeburgers.  Zij zijn degenen die, dankzij hun aanmoedigingen en hun kleine dagelijkse overwinningen, een glimlach op ons gezicht toveren in soms donkere tijden.  Hun steun is van onschatbare waarde voor ons allemaal en ons lot is met elkaar verbonden.  Wij moeten ons gesteund voelen om ons werk met een gerust hart te kunnen doen, en onze gezinnen moeten zich ook gerespecteerd en erkend voelen om ons te kunnen steunen. Sta me dus toe om hen, via jullie, te bedanken.

Wanneer alle hierboven genoemde ‘puzzelstukjes’ op hun plaats vallen, gebeuren er geweldige dingen. Het A400M detachement dat op korte termijn werd ingezet in Jordanië om humanitaire hulp te droppen ten voordele van de bevolking van Gaza, het F16 detachement in Denemarken dat betrokken is bij de opleiding van Oekraïense piloten, het medische team dat werd ingezet aan boord van een Frans schip voor de kust van Palestina of in een ziekenhuis in Kinshasa zijn slechts enkele voorbeelden. We kunnen hier talrijke projecten aan toevoegen zoals de introductie van MQ9B vliegtuigen op de basis te Florennes in gloednieuwe faciliteiten, de voltooiing van honderden aankoopdossiers en alle initiatieven op het gebied van werving en vorming. Successen versterken de teamgeest en de cohesie. Daarnaast inspireren ze anderen die bij tegenslag moeten laten zien dat ze in staat zijn om terug te vechten.  Dit alles verstevigt onze veerkracht en zal ook het vertrouwen versterken dat we moeten verdienen van de bevolking die we uiteindelijk dienen.