Defence, Industry and Research Strategy (DIRS) heeft in september 2023 haar eerste verjaardag gevierd. In samenwerking met externe partners zoals onderzoeksinstituten, de industrie en academische instellingen heeft de federale overheid tot doel de technologische en industriële basis van België te versterken door onderzoek, ontwikkeling en innovatie op gebied van defensie te stimuleren.

Het Koninklijk Hoger Instituut voor Defensie (KHID) heeft het afgelopen jaar hard gewerkt om de DIRS-strategie operationeel te maken en te werken aan concrete initiatieven.

Versterken van de Research & Technology (R&T) capaciteiten van Defensie

Een eerste belangrijke actie is de geleidelijke versterking van de R&T capaciteiten van de onderzoekinstellingen van Defensie: de Koninklijke Militaire School (KMS), de Defensielaboratoria (DLD) en het Militair Hospitaal Koningin Astrid (MHKA). Op dit moment worden er ongeveer 135 onderzoekers ingezet voor de uitvoering van zo’n 125 wetenschappelijke of technologische studies die door Defensie worden gefinancierd. Sinds 2018 is het aantal activiteiten en het aantal onderzoekers verdubbeld.

Financiering van onderzoek en ontwikkeling in het kader van DIRS

Een van de meest succesvolle initiatieven is de Defense Research Action (DEFRA). Jaarlijks lanceert het KHID, in samenwerking met BELSPO (Het Federaal Wetenschapsbeleid), een thematische oproep voor onderzoeksprojecten die open staat voor de hele Belgische wetenschappelijke gemeenschap, zodat de academische wereld en de industrie kunnen samenwerken om Onderzoek en Technologie op het gebied van veiligheid en defensie te promoten.

Om Belgische bedrijven en onderzoeksinstellingen op Europees niveau te positioneren, kunnen bedrijven die geselecteerd zijn via het Europees Defensiefonds (EDF) – een jaarlijks onderzoeks- en ontwikkelingsprogramma van de Europese Commissie – profiteren van procedurele en financiële steun van Defensie.

In tegenstelling tot het EDF, dat een Europese oproep tot deelname aan studies inhoudt, lanceert het Europees Defensieagentschap (EDA) onderzoeksideeën vanuit de sector zelf (bottom-up). Ook hiervoor kunnen de deelnemende Belgische bedrijven rekenen op de steun van Defensie. Daarnaast draagt Defensie bij aan de initiatieven DIANA (Defence Innovation Accelerator for the North-Atlantic) en aan het NAVO Innovatiefonds (NIF).

DIANA is een NAVO-initiatief dat tot doel heeft de beste technologische vernieuwers binnen de Alliantie samen te brengen. Het biedt innovatieve deep-tech en dual-use technologiebedrijven toegang tot het netwerk van de NAVO, inclusief testcentra, incubators, subsidiefondsen en begeleidingstrajecten om de ontwikkeling van technologieën te versnellen en oplossingen aan te passen aan defensie- en veiligheidsbehoeften.

Het NIF is een ‘multi-soeverein’ durfkapitaalfonds met een budget van één miljard euro. Het zal investeren in start-ups en andere investeringsfondsen die opkomende en ontwrichtende technologieën voor tweeërlei gebruik (dual-use) ontwikkelen.

DIANA en NIF zijn de eerste initiatieven waarvoor Defensie een gezamenlijke financiering heeft ontwikkeld met het Waalse en Vlaamse Gewest. Dit toont aan dat deze materie ook op regionaal niveau op de beleidsradar staat.

Dankzij deze initiatieven wordt er niet alleen rekening gehouden met de behoeften van Defensie, maar ook met projecten die niet rechtstreeks verband houden met haar huidige capaciteitsvereisten. Door stroomopwaarts deel te nemen aan onderzoek en ontwikkeling wil men de Belgische kennisinstellingen en bedrijven positioneren op Europees en trans-Atlantisch niveau.

“Innovation as a service”

De DIRS focust ook op innovatie: de implementatie van vernieuwende concepten, technologieën en creatieve ideeën voor specifieke defensiebehoeften. Daarvoor heeft de Defence Innovation Board zes prioriteitsgebieden geïdentificeerd: mobiliteit, command & control, bemanning, uitrusting, robotica en autonome systemen, en ondersteuning. Hiervoor kan Defensie gebruikmaken van ‘Innovation as a service’, een dienstencontract dat moet toelaten om innovatieve ideeën die vanop de werkvloer worden opgepikt of vanuit innovatieve bedrijven worden voorgesteld, uit te werken, uit te testen en indien succesvol te integreren in toekomstige Key User Requirements (KUR).

Future Combat Air System

Het Duitse, Franse en Spaanse Future Combat Air System-programma heeft tot doel tegen het einde van de jaren 2040 een Europese luchtgevechtscapaciteit van de 6^e generatie te ontwikkelen.

Minister van Defensie Ludivine Dedonder bevestigt dat upstream- investeringen een van de sleutels zijn tot het versterken van de technologische en industriële basis van België. Daarom besliste de ministerraad afgelopen juni om de Belgische deelname aan dit ontwikkelingsprogramma te onderzoeken. Het statuut van waarnemer moet Belgische bedrijven toegang geven tot cruciale technische informatie over het programma, zodat ze in samenwerking met essentiële bedrijven (Airbus, Dassault Aviation en Indra) kunnen onderzoeken hoe ze kunnen bijdragen tot de ontwikkeling, het ontwerp, de productie en de ondersteuning van deze nieuwe capaciteit.

En nu verder

De DIRS en het bijhorend ondersteunend beleid zijn zeker nog niet perfect en gefinaliseerd. Er is nog veel werk aan de winkel. Maar na een jaar is het KHID-team er toch in geslaagd om deze nieuwe strategie op de kaart te zetten en concrete initiatieven te implementeren die de theorie omzetten in de praktijk. Het geeft een zekere voldoening en levert de energie om verder te werken.