In 2014 viel Rusland al een deel van het Oekraïense grondgebied, de Krim, binnen alvorens het te annexeren. Een jaar geleden, op 24 februari 2022, overschreed Rusland opnieuw een rode lijn door Oekraïne binnen te vallen. De internationale gemeenschap veroordeelde onmiddellijk deze niet-uitgelokte en ongerechtvaardigde daad van agressie, die ook een ernstige bedreiging vormde voor de Euro-Atlantische veiligheid. Sindsdien is de westerse steun voor de Oekraïense oorlogsinspanning onverminderd doorgegaan.

In de nasleep van de invasie veranderde de NAVO, tot nu toe een systeem van afschrikking en demonstratie van solidariteit, in een systeem van collectieve verdediging waaraan België, samen met vele andere partners, deelneemt. Vervolgens werden vier nieuwe NAVO-battlegroups opgericht: in Bulgarije, Hongarije, Roemenië en Slowakije. Deze komen bovenop de vier gevechtsgroepen die al aanwezig waren in de Baltische landen en in Polen.

Sindsdien hebben de bondgenoten en de partners van de NAVO en de EU ongeziene steun aan Oekraïne verleend (sturen van materieel, economische sancties tegen Rusland, opvangen van Oekraïense vluchtelingen, inzetten van militairen in het kader van afschrikkings- en verdedigingsmissies, enz.), zodat het zichzelf kan verdedigen en zichzelf kan opleggen als een onafhankelijke en soevereine staat.

Ook België heeft, als lid van de NAVO, Oekraïne, zijn bevolking en zijn strijdkrachten vanaf het begin gesteund en dit in nauwe samenwerking met zijn partnerlanden en bondgenoten. Een kort overzicht.

Inzet van militairen ter versterking van de oostflank van de NAVO

Defensie nam al regelmatig deel aan het afschrikkings- en solidariteitsmechanisme van de NAVO aan haar oostflank, via de missies enhanced Forward Presence (eFP), Baltic Air Policing (BAP) en Enhanced Air Policing (EAP). Zo had Defensie voor het uitbreken van het conflict reeds gepland om in 2022 een detachement van ongeveer 150 militairen in Litouwen in te zetten voor de eFP-missie en een vijftigtal anderen voor EAP in Estland.

De NAVO en haar lidstaten waren ook paraat in geval van escalatie: jaarlijks werden militairen ingedeeld bij de NATO Response Force (NRF) om, indien nodig, te worden ingezet.

In de nasleep van de Russische invasie werd deze snelle interventiemacht voor het eerst geactiveerd, waardoor de NAVO in een collectieve verdedigingspositie kwam te staan.

In dit kader werden 300 Belgische militairen begin maart 2022 ingezet in Constanta in Roemenië. Onder Frans bevel bleven ze daar tot eind juni. Op het programma: bescherming en afschrikking.

Vervolgens namen ongeveer zeventig militairen (voornamelijk van de Genie) het over tot december. Hun opdracht was ditmaal om deel te nemen aan de aanleg van extra infrastructuur in het kamp in Cincu.

Volgens de operationele planning voor 2023 zal een detachement van ongeveer 240 militairen vanaf deze zomer naar Roemenië terugkeren.

Parallel aan deze ondersteuning op de grond is de missie van onze militairen en F-16’s in Estland, die aan het begin van het conflict al aan de gang was, verlengd. Ze voerden onder meer Combat Air Patrol – patrouillevluchten – en vluchten van langere duur uit. De reactietijd is uiteraard korter wanneer de F-16 in de lucht is.

Vervolgens werd de missie enhanced Vigilance Activities (eVA) gelanceerd, een ander NAVO-antwoord op de Russische invasie van Oekraïne. Defensie bleef van april tot juli vier F-16’s en een detachement van 70 personen inzetten in Estland om te reageren op mogelijke schendingen van het luchtruim en om elke vorm van agressie af te weren. Van oktober tot november 2022 werden opnieuw ongeveer 95 militairen en zes F-16’s ingezet in Estland in het kader van eVA.

Markant en niet zonder belang is ook dat er mijnenjagers zijn ingezet als onderdeel van de NRF, die er nog zijn en zullen blijven in 2023.

Ontdek een meer gedetailleerd overzicht van de Belgische militaire ontplooiing in het kader van de NAVO-versterking van de oostflank.

Medische ondersteuning

De opvang van Oekraïense patiënten maakt deel uit van de Europese solidariteit.

Het militair hospitaal deed vier keer dienst als opvangplatform waar Oekraïense patiënten en hun familieleden werden geregistreerd en overgebracht naar andere Belgische ziekenhuizen.

Op 30 november 2022 werden vijf Oekraïense patiënten die brandwonden opliepen, opgenomen in het brandwondencentrum van het militair hospitaal. Ze worden nog steeds medisch opgevolgd en krijgen de beste zorg.

Verzending van materiaal

Volgens de laatste politieke verklaringen bedraagt ​​de hulp van Defensie aan Oekraïne tot op heden 227,9 miljoen euro.

We leverden niet alleen apparatuur, maar hielpen ook om materieel van andere actoren ter plaatse aan te voeren. Onder de door Defensie geleverde, of binnenkort te leveren, uitrusting vallen: lichte automatische wapens met munitie, machinegeweren met munitie, individuele medische uitrusting, ballistische beschermingsmiddelen (helmen, kogelvrije- en kogelwerende vesten), observatie- en oriëntatieapparatuur, zware mortieren met munitie, antitankwapens, luchtafweermiddelen, ambulances, logistieke vrachtwagens, mobiele laboratoria, onderwaterdrones en winterkledij.

Sinds het begin van het conflict analyseert België zijn voorraden, maar ook wat het kan leveren op het niveau van zijn defensie- en veiligheidsindustrieën. Het gaat niet alleen om de behoeften en eisen van de Oekraïners te analyseren in functie van de ontwikkelingen ter plaatse, maar ook om te zorgen voor een evenwicht tussen wat geleverd wordt door de verschillende leden van de contactgroep, waarbij de steun van de verschillende lidstaten (meer dan vijftig) gecoördineerd wordt. Het is ook belangrijk om onze operationaliteit niet in gevaar te brengen.

 Steun bij opleidingen

Defensie neemt deel aan de opleiding van Oekraïense militairen via de European Military Assistance Mission in support of Ukraine (EUMAM), waarvan de oprichting op 17 oktober 2022 door de Europese Unie werd beslist. 15.000 Oekraïense militairen moeten op het grondgebied van de Europese Unie worden opgeleid.

Voorlopig zijn in de loop van dit jaar een reeks gespecialiseerde opleidingen gepland, voornamelijk in het terrestrisch en medisch domein, zowel in België als in het buitenland.

In februari 2023 werden Oekraïense soldaten getraind op marine drones.

Opvang van vluchtelingen

Defensie ondersteunt de betrokken federale autoriteiten en de deelstaten bij een gecoördineerde aanpak van de vluchtelingencrisis. Net als bij de COVID-crisis en de overstromingscrisis van 2021 neemt Defensie actief deel aan de verschillende coördinaties die door het Nationaal Crisiscentrum worden aangestuurd om de gevraagde bijdrage te optimaliseren.

Deze ondersteuning zal worden voortgezet zolang dat nodig is. De belangen van Oekraïne zijn inderdaad onze belangen. Het zijn onze waarden, onze manier van leven en onze vrijheden die op het spel staan.