Op 1 april klokslag 12 uur overhandigden de Belgen symbolisch de ‘sleutel’ van de missie Baltic Air Policing (BAP) in het Litouwse Siauliai aan de Spanjaarden. Zo komt er een einde aan de 64^e rotatie van de luchtruimbewakingsmissie in de drie Baltische staten, die net haar 20ste verjaardag vierde. Met meer dan zo’n 550 vlieguren en 19 intercepties (alpha-scrambles) toonden de Belgen ter plaatse opnieuw hun continu engagement aan deze belangrijke NAVO-opdracht.

“Attention please, tango scramble tango scramble tango scramble,” weerklinkt plotseling door de basis. Onmiddellijk verkeert iedereen in een opperste staat van concentratie. De brandweer vertrekt, de piloten nemen hun helmen en razen naar het busje dat hen tot aan hun vliegtuig brengt. Ze stappen in, er wordt nog een laatste technische check uitgevoerd voordat de canopy dichtgaat en weg zijn ze.

Deze Quick Reaction Alert (QRA) laat hen toe binnen maximum 15 minuten te kunnen opstijgen om mogelijk verdachte toestellen of vliegtuigen die hun vluchtplan niet hebben doorgegeven, te kunnen onderscheppen in het luchtruim. Ditmaal is het een trainingsvlucht, maar bij een alpha scramble (interceptie) is het bittere ernst.

24 op 7

Vier F-16’s, gestationeerd in Litouwen, stelden de ongeveer 70 militairen van de Luchtcomponent in staat om hun missie van vier maanden (van 1 december 2023 tot 1 april 2024) uit te voeren, in samenwerking met hun Franse collega’s. De 2^e Tactische Wing uit Florennes voerde het bevel in december en januari, voordat het werd overgedragen aan de 10^e Tactische Wing uit Kleine-Brogel.

De militairen ter plaatse vormen verschillende QRA-teams die om beurt 24 uur paraat zijn. Elk team bestaat uit twee piloten, twee crew chiefs, twee brandweermannen, een operation-assistant en een weersvoorspeller.

Ze worden op alle vlakken ondersteund door personeel afkomstig uit onder andere het 14^e  Medisch Bataljon, het Militair Hospitaal Koning Astrid, de Militaire Politie, de 1^e Wing, de Meteo Wing, het Control and Reporting Center (CRC), …

Collectief verdedigen

Tijdens interceptie-oefeningen (tango scrambles) of trainingsvluchten vechten de verschillende Belgische jets met elkaar of met andere naties samen. De close air support is daarbij van grote waarde. Ook deden de Belgen bijvoorbeeld trainingsvluchten met Finland en Zweden die recent toetraden tot de NAVO.

Generaal-majoor ‘Harry’, commandant van het NATO Combined Air Operations Center in Uedem (Duitsland) dat alle BAP-detachementen aanstuurt, was de allereerste commandant van BAP. Vandaag benadrukt hij het belang van internationale samenwerking: “Zeker in Europa is collectieve defensie de enige manier van werken. Als je de kaart bekijkt, dan zie je een hele hoop relatief kleine landen die minder dan een uur vliegen van elkaar zijn. Het heeft dus weinig zin dat die landen proberen om enkel het eigen luchtruim te beschermen. Voor je het weet, bevindt een bepaald doelwit zich al in het volgende land,” legt hij uit. “Je moet het dus wel collectief aanpakken. Zo’n defensieve set-up is maar zo sterk als de zwakste schakel, dus je moet zorgen dat er geen gaten zijn.”

‘Back tot the Baltics’

Sommige Belgen die in 2024 aanwezig zijn, waren er twintig jaar geleden ook al bij, zij het in een andere rol. “Destijds werkte ik als cell crash cart, nu sta ik in voor de ‘survie’, het materiaal van de piloten”, vertelt Paul. “In 2004 leek dat voor ons eigenlijk gewoon een QRA-opdracht zoals we in België gewoon waren te doen. Maar door de huidige geopolitieke situatie zijn we ons nu veel meer bewust van waarom we hier zijn.”

Met het 20-jarig bestaan van BAP en de talrijke onderscheppingen tijdens de rotatie, kan kolonel ‘Blanky’ tevreden terugblikken op de voorbije vier maanden: “Als detachementscommandant was het voor mij een zeer goede zending, ook een van de makkelijkste omdat het detachement zich zeer professioneel toonde. We hebben een goede mix tussen meer ervaren en jongere mensen, dus we kunnen elkaar helpen waar nodig. De periode is voorbijgevlogen zonder noemenswaardig probleem dus ik kan alleen maar tevreden zijn”

Deze ‘end of mission’ vormt dus een mooi sluitstuk van 20 jaar Belgisch engagement binnen deze belangrijke NAVO-missie.