Sinds de terreuraanslagen in 2016 en de coronapandemie zien we veel vaker militairen patrouilleren op straat of als helpende hand in verzorgingscentra. Al die opdrachten voeren ze uit met volle overgave, ook al behoren ze niet tot hun kerntaak. Het zijn opdrachten om andere federale overheidsdiensten (FOD) te ondersteunen in het kader van hulp of steun aan de natie. In deze reeks bekijken we de komende weken hoe de componenten en departementen van Defensie bijdragen tot die interdepartementale samenwerking, te beginnen met een blik op onze Luchtcomponent.

Tot vorige zomer zette het 80^ste smaldeel UAV van de luchtmachtbasis Florennes zijn drone of UAV (unmanned aerial vehicle) meermaals per jaar in boven de Noordzee om illegale afvallozingen te controleren. Die opdracht voerde het uit voor het Maritiem Informatie Kruispunt in Zeebrugge. Een andere opdracht voor het 80^ste smaldeel was om voor de Douane boven gekende smokkelroutes in de Ardennen te vliegen: een interdepartementale samenwerking tussen het ministerie van Landsverdediging en de FOD’s Mobiliteit en Financiën.

De reddende engel van onze Belgische kust, de reddingshelikopter van het 40^ste smaldeel van de basis Koksijde, staat dag en nacht paraat voor opdrachten van search and rescue (SAR). Dat gebeurt niet alleen op zee maar ook in het binnenland, in het kader van luchtvaartongevallen of rampen. Die opdrachten worden uitgevoerd op vraag van het nationaal crisiscentrum, het Reddings- en Coördinatiecentrum (RCC) bij het Control and Reporting Center (CRC) in Bevekom of het Maritiem Reddings- en Coördinatiecentrum (MRCC) in Oostende.

Operatie Vigilant Guardian (OVG), de inzet van zwaarbewapende militairen om de federale politie te ondersteunen in de strijd tegen het terrorisme, is de meest bekende interdepartementale samenwerking tussen Defensie en Binnenlandse Zaken. Specialisten in force protection (troepenbeveiliging) van onze Luchtcomponent hebben de voorbije vijf jaar de shoppingcentra, de luchthaven van Charleroi en de kerncentrale van Doel bewaakt en beveiligt.

Tijdens belangrijke vergaderingen van de EU of de NAVO wordt het luchtruim boven Brussel extra bewaakt en beveiligd. Die operatie Joint Umbrella wordt uitgevoerd in samenwerking met de dienst luchtsteun van de federale politie. In functie van het scenario dat het nationale crisiscentrum kiest, stelt de Luchtcomponent helikopters en gevechtsvliegtuigen ter beschikking. De coördinatie van dit geheel gebeurt vanuit het nieuwe National Airspace Security Center, dat werd ondergebracht in het Control and Reporting Center op de basis Bevekom en verloopt in nauwe samenwerking met de luchtverkeersleiders van het Air Traffic Control Center (ATCC). Opnieuw een samenwerking tussen Defensie en Binnenlandse Zaken.

Non-combattant evacuation operations (NEO) bestaan uit de inzet van onze tactische luchttransportvloot om landgenoten en Europese onderdanen uit crisisgebieden te evacueren. Met dit soort operaties ondersteunt Defensie de FOD Buitenlandse Zaken.

Naast die NEO-opdracht zijn de 15 Wing Luchttransport en de militaire luchthaven van Melsbroek trouwe partners voor het FOD Buitenlandse Zaken om vliegtuigen van regeringsleiders en staatshoofden te ontvangen, te behandelen en te parkeren. Het voorbije anderhalf jaar, in volle coronacrisis, werd de Airbus A321 van Defensie meermaals gebruikt voor repatriëringsvluchten van landgenoten en Europese bondgenoten vanuit Europa en Afrika.

De Meteo Wing van onze Luchtcomponent levert ook informatie aan de burgersector. Bij kans op gevaarlijke weersomstandigheden zoals storm en hevige regen informeren zij het crisiscentrum van Binnenlandse Zaken. Zo kunnen zij op hun beurt de nodige veiligheidsmaatregelen voor de bevolking treffen. Bij lange droge en warme periodes stellen ze voor de stadsbesturen van de Kempen en Leopoldsburg een brandwaarschuwingsindex op om van de talrijk aanwezige heide en prachtige natuur in die regio te beschermen. Als kers op de taart maken ze deel uit van het Space Weather-project. Dat systeem voert metingen uit naar de straling van de zon en de impact van de elektromagnetische straling.

In december 2019 verhuisde het ATCC, dat sinds jaar en dag in Semmerzake gehuisvest was, naar een gloednieuwe locatie op de site van skeyes in Steenokkerzeel. Dat gebeurde in de aanloop van een toekomstige synergie met de burgerlijke luchtverkeersleiding. De verhuis van het ATCC brengt heel wat professioneel interessante aspecten met zich mee. Zo moeten ze constructief samenwerken met burgercollega’s om het kleine, maar zeer drukke Belgische luchtruim efficiënter, veiliger, ecologischer en dynamischer te gebruiken. Defensie zal nog altijd over het militaire luchtruim kunnen beschikken om operaties en oefeningen uit te voeren. Zodra de militaire missie of training echter beëindigd is, zal de civiele luchtvaart die zone na coördinatie kunnen gebruiken.

Het Belgian First Aid and Support Team, beter bekend als B-FAST, verzendt Belgische noodhulp naar crisis- en rampgebieden in het buitenland. Die interdepartementale organisatie is een samenwerkingsverband tussen de federale overheidsdiensten Binnenlandse Zaken, Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, Volksgezondheid en Leefmilieu en het ministerie van Defensie. Vaak gebruiken ze militaire vrachtvliegtuigen van de 15 Wing Luchttransport om personeel en materieel te vervoeren. Vorige zomer brachten C-130’s Hercules nog enkele tientallen tonnen hulpgoederen naar het door een zware explosie getroffen Libanon.

Samen sterk

De inzet van onze Luchtcomponent is uiteindelijk maar een deel van een groter geheel. Onze bevolking associeert Defensie, in de volksmond het Belgisch leger, vaak met stoere, zwaarbewapende soldaten in gevechtskledij, uitgerust met rugzak en kogelvrij vest. Mensen die in de buurt van een militair vliegveld wonen, associëren het leger al snel met laagvliegende, lawaaierige helikopters en vliegtuigen.

Defensie is echter veel meer dan vliegtuigen en helikopters. Ook onze collega’s van de Marine, Landcomponent en niet in het minst de Medische Component staan dagelijks ten dienste van onze natie.

De terreuraanslagen van 22 maart 2016 en de coronapandemie van het voorbije anderhalf jaar hebben dit beeld alleen maar versterkt. De laatste vijf jaar hebben zwaarbewapende militairen deel uitgemaakt van onze samenleving. Sinds de zomer van 2020 wassen en verzorgen militaire artsen en verpleegkundigen ouderen en zorgbehoevenden. Gedurende vier weken in juni kwamen opnieuw zwaarbewapende militairen in beeld tijdens de zoektocht naar een collega.

Al die opdrachten voeren wij, militairen, uit met volle overgave, inzet en professionalisme. Toch behoren die opdrachten niet tot de kerntaak van Defensie. Het zijn opdrachten ter ondersteuning van andere federale overheidsdiensten (FOD) in het kader van hulp of steun aan de natie. Alle dagen van het jaar, onafhankelijk van rampen of crisissituaties, is Defensie een trouwe partner in de interdepartementale samenwerking ten dienste van onze natie.

Omgekeerd is ook Defensie vaak vragende partij naar samenwerking met diensten van andere departementen om onze dagelijkse opdrachten uit te voeren. Interdepartementale samenwerking maakt ons sterk en is bijgevolg een belangrijke schakel in de ketting van het dagelijkse leven.