Werken bij Defensie is een boeiend beroep maar soms ook erg beproevend. In België of het buitenland, tijdens oefeningen en operaties vragen we veel van onze militairen. In sommige gevallen kan dit een impact hebben op hun mentale gezondheid, met in uiterste gevallen ook posttraumatische stress. Onze organisatie kan hierbij zelf ondersteuning bieden, wat misschien minder bekend is. Dokter Erwin Dhondt, geneesheer brigadegeneraal en algemeen directeur Health & Well-Being, licht toe.

“Onze militairen die deelnemen aan binnen- en buitenlandse operaties kunnen een beroep doen op multidisciplinaire ondersteuning”, legt de generaal uit. “Die steun is zowel psychosociaal als medisch, preventief en curatief. Dit begint al voor het vertrek, maar ook tijdens en na de missie loopt de ondersteuning voort. Diverse diensten bij Defensie hebben als hoofdopdracht om militairen hun hele loopbaan op te volgen, ook tijdens missies, en hen zo in goede gezondheid te houden.”

Als we die opvolging stap voor stap bekijken, bestaat het eerste niveau uit de ‘primaire preventie’ voor elke militair die operationeel inzetbaar wil zijn. “Jaarlijks gaan ze op bezoek bij een preventieadviseur-arbeidsgeneesheer. Die controleert hun operationele geschiktheid op medisch, sociaal en psychologisch vlak. Zodra hun eenheid zich op een concrete missie moet voorbereiden, bereiden de ondersteunende diensten zich voor om de betrokken militairen en hun families op te volgen.”

Dan begint de secundaire preventiefase, die plaatsvindt tijdens de missie. “Elke militair wordt opgevolgd door dokters, psychologen, preventieadviseurs en aalmoezeniers of moreel consulenten van Defensie”, gaat de geneesheer brigadegeneraal verder. “Samen vormen zij tijdens operaties een breed netwerk voor medische en psychosociale steun.”

“Aan het einde van de missie of bij terugkeer wordt elke militair systematisch gevraagd naar eventuele symptomen van psychisch lijden, besmettelijke ziekten, enzovoort. Zij kunnen bovendien gratis een beroep doen op psychotherapie in het centrum voor geestelijke gezondheid van het militair ziekenhuis.”

Elke militair die operationeel inzetbaar is, kan vandaag dus gedurende de hele voorbereiding en ontplooiing rekenen op meerdere vangnetten voor de fysieke en mentale gezondheid en het psychosociaal en spiritueel welzijn.

Posttraumatisch stresssyndroom

Ook al bespreken steeds meer militairen hun stressgerelateerde problemen, depressies of andere psychosociale problemen, toch blijft het posttraumatisch stresssyndroom na een missie een relatief beperkt probleem. “Slechts 2,5 procent van de militairen die het centrum voor geestelijke gezondheid opvolgt, vertoont symptomen die kunnen wijzen op het posttraumatisch stresssyndroom. Concreet gaat het jaarlijks om 4 à 5 personen op ongeveer 400 patiënten. Het trauma zelf houdt meestal geen verband met een missie, maar eerder met andere persoonlijke ervaringen.”

“In het bijzondere geval van een kritiek incident of een mogelijk traumatiserende situatie, in België of het buitenland, zorgen we ook voor aangepaste opvang. Naargelang de missie kan er indien nodig een ‘decompressieperiode’ ingelast worden voor de terugkeer naar België.”

Proactieve evolutie naar preventieve hulp

Defensie evolueert mee met de tijdsgeest en besteedt de laatste jaren steeds meer belang aan psychosociale steun. De visie verschuift van reactief naar preventief en vooral naar een positievere en bredere kijk op psychosociale steun.

De diensten voor psychosociale, mentale, spirituele en religieuze sten van Defensie houden rekening met al die aspecten om zo een brede en volledige hulpverlening te bieden. Ze kunnen psychologische steun bieden in de vorm van therapie en psychologische steun tijdens operaties. Ze zijn ook actief op het vlak van preventie, bescherming op de werkplek en bieden spirituele en sociale steun.

“In de geest van ons voortdurend te verbeteren, heeft de algemene directie Health & Well-Being het platform voor psychosociale, morele en religieuze steun (PMRS) opgericht”, legt geneesheer brigadegeneraal Dhondt tot slot uit. “Daarin analyseren de verschillende ondersteunende diensten geregeld de processen en structuren voor hulpverlening binnen Defensie. Op basis van die analyses worden de processen aangepast en de taken herverdeeld om de bestaande structuur steeds verder te verbeteren.”