Zeven dagen per week, 24 uur per dag, 365 dagen per jaar staan er twee F-16-gevechtsvliegtuigen klaar om uit te rukken zodra er een dreiging ons luchtruim binnendringt. Zij zijn de zichtbare arm van een verantwoordelijkheid die alle NAVO-partners delen.

Sinds 2017 werkt onze Luchtcomponent in het kader van dit quick reaction alert (QRA) nog nauwer samen met onze noorderburen. Om de vier maanden staat afwisselend onze en de Nederlandse luchtmacht in voor de veiligheid van het luchtruim boven België, Nederland en Luxemburg.

In het Benelux-luchtruim vindt jaarlijks een twintigtal ‘incidenten’ plaats. Meestal gaat het om burgervliegtuigen die bij het overschrijden een landsgrens niet op tijd in communicatie treden met de autoriteiten, bijvoorbeeld door een fout ingestelde radiofrequentie. Dan treedt eerst het Control and Reporting Centre in actie, sinds eind 2020 geïnstalleerd op de basis van Bevekom. Zij slaan alarm in de vliegbasis die op dat moment de QRA uitvoert. Ongeveer de helft van alle incidenten leidt tot zo’n scramble.

De F-16’s van de QRA moeten dan binnen het kwartier in de lucht zijn. Op basis van hun radarbeelden leiden de operatoren van het CRC hen naar het doelwit. Meestal slagen de gevechtspiloten er vrij snel in de communicatie te herstellen en wordt het incident afgerond. Soms blijft het gedrag van het gevolgde toestel echter problematisch. Dan kunnen ze het vliegtuig naar een stand-by vliegveld afleiden en daar dwingen te landen.

Een QRA-opdracht wordt altijd heel serieus genomen. In het ergste geval zou een dergelijk incident tot ons eigen ‘9-11’ kunnen leiden. Daarom zijn de piloten en de toestellen goed voorbereid om het doelwit in het uiterste geval met geweld uit te schakelen.

Dat is gelukkig nog nooit het geval geweest boven ons land. Snelheid is het belangrijkste wapen van de QRA. Een supersonische vlucht kan soms vervelend zijn op de grond, maar dat wordt steeds afgewogen tegen de mogelijke risico’s in het ergste scenario.